Γλώσσα και αυτισμός
Η ανάγκη μας για επικοινωνία και κοινωνική αλληλεπίδραση με τους άλλους μας αναγκάζει από νωρίς στη ζωή να προσπαθούμε να αναπτύξουμε ένα σύστημα επικοινωνίας, το οποίο θα μας δώσει τη δυνατότητα να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, να εκφράζουμε τις ανάγκες μας, τις ιδέες μας με στόχο να αλλάζουμε τη συμπεριφορά των άλλων και τα δεδομένα των καταστάσεων. Το σύστημα αυτό ονομάζεται γλώσσα.
Ειδικά στον αυτισμό και τις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές η γλώσσα ως μέσο επικοινωνίας αλλά και ως διαδικασία παρουσιάζει μεγάλες ελλείψεις. Συγκεκριμένα οι διαταραχές της γλώσσας στον αυτισμό μπορούν να διακριθούν σε:
- Σύνοδες διαταραχές των γλωσσικών ικανοτήτων, που επηρεάζονται από την αυτιστική διαταραχή, είναι η δυσκολία στα ακόλουθα: στη σύνταξη των προτάσεων, την αφηγηματική ικανότητα και την κατανόηση αφηγηματικού λόγου, στη συζήτηση, την κατανόηση των υπονοούμενων, του χιούμορ και των μεταφορών, στην κατανόηση των προσωδιακών στοιχείων της ομιλίας, στην επεξεργασία των λεκτικών ερεθισμάτων, την εξαγωγή συμπερασμάτων και τέλος στη χρήση της γλώσσας σύμφωνα με το κοινωνικό πλαίσιο και την κοινωνική κατάσταση.
- Σύνοδες διαταραχές των γλωσσικών ικανοτήτων, που επηρεάζονται από τη συνυπάρχουσα νοητική υστέρηση. Αυτές εντοπίζονται στη σύνταξη, στο λεξιλόγιο και στην άρθρωση.
- Επιπρόσθετες διαταραχές των γλωσσικών ικανοτήτων, που συχνά συνυπάρχουν με τον αυτισμό, είναι: η αναπτυξιακή διαταραχή του λόγου, αντιληπτικού και εκφραστικού τύπου, η φωνολογική διαταραχή, οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία, δυσορθογραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία) και η διαταραχή του ρυθμού της ομιλίας (τραυλισμός).
Η αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών θα πρέπει να γίνεται μόνο αν κριθεί ότι επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την επικοινωνιακή ικανότητα του ατόμου. Για την αντιμετώπιση των παραπάνω δυσκολιών θα πρέπει να ζητηθεί η βοήθεια ειδικευμένου λογοπεδικού , ο οποίος θα κρίνει το επίπεδο επίδρασης στην επικοινωνιακή ικανότητα και θα προσαρμόσει τις θεραπευτικές τεχνικές στις ιδιαιτερότητες της αυτιστικής διαταραχής.
Δύο σημαντικά πράγματα που θα πρέπει να θυμόμαστε πριν από την έναρξη της γλωσσικής εκπαίδευσης είναι:
Πρώτον, να είμαστε σίγουροι ότι το παιδί με διάχυτη διαταραχή στην ανάπτυξη είναι έτοιμο να δεχτεί παρέμβαση στη γλωσσική του εξέλιξη. Αυτό σημαίνει α) να βλέπει (δηλαδή να έχει ικανοποιητικά ανεπτυγμένη κοινωνική αλληλεπίδραση – βλεμματική επαφή κλπ.), β) να ακούει (να προσπαθεί να επεξεργαστεί την ακουστική πληροφορία) και γ) να περιμένει ( να αντιλαμβάνεται ότι ο άλλος είναι εκεί, για να συνεργαστεί μαζί του).
Το δεύτερο αφορά τις γλωσσικές δεξιότητες που θα διδάξουμε. Ο στόχος μας είναι να εκπαιδεύσουμε το παιδί ώστε να χρησιμοποιεί τη γλώσσα για : να ονομάζει, να ζητάει, να ρωτάει, να επιλέγει, να περιγράφει, να διεκδικεί, να κατανοεί, να εξάγει συμπεράσματα και να αφηγείται.
Τραγά Ελένη
Λογοθεραπεύτρια