Όρια και κανόνες στα παιδιά
Η οριοθέτηση των παιδιών είναι ένα ζήτημα που απασχολεί την πλειοψηφία των γονέων, ανεξάρτητα από την ηλικία των παιδιών τους. Κάθε ηλικία χρειάζεται τα δικά της όρια, τα οποία είναι πολύ σημαντικό να μην παραμένουν ίδια αλλά να επανεξετάζονται και να αναπροσαρμόζονται από τους γονείς. Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν να ακολουθούν κανόνες, ήδη από την προσχολική ηλικία, και να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους, ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται και να συμβιώνουν με το περιβάλλον τους, να ξέρουν τι μπορούν να κάνουν και τι όχι, να προστατεύουν τον εαυτό τους.
Συχνά τα όρια έχουν αρνητική σημασία, όχι μόνο για τα παιδιά αλλά και για τους γονείς. Ωστόσο, πρέπει να γίνει σαφές ότι τα όρια και οι κανόνες οφείλονται για την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, ενώ τους παρέχουν την ασφάλεια που έχουν ανάγκη.
Η διαδικασία της οριοθέτησης είναι πιθανό να παρουσιάσει σοβαρές δυσκολίες όταν η επικοινωνία των γονέων με τα παιδιά δεν είναι καλή ή όταν υπάρχει απόσταση και κακή επικοινωνία στο ζευγάρι. Επίσης, δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική όταν η επιβολή των ορίων γίνεται με τύψεις και ενοχές από την πλευρά των γονέων. Όταν ο ίδιος ο γονέας δεν είναι έτοιμος να θέσει όρια ή αμφισβητεί a priori την αποτελεσματικότητα τους, τότε το παιδί απλά θα επιβεβαιώσει τους φόβους και τις αμφιβολίες του. Οι παράγοντες αυτοί θα επηρεάσουν αρνητικά την τήρηση των ορίων καθώς τα παιδιά θα προσπαθήσουν να εκφράσουν τη δυσαρέσκεια τους μέσω της παραβίασης τους και της προκλητικής συμπεριφοράς.
Χρήσιμες για τους γονείς είναι ορισμένες συμβουλές σχετικά με τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουν για να ορίσουν, να διατυπώσουν και να επικοινωνήσουν τα όρια στα παιδιά τους:
Αν δεν βάζουμε όρια στον εαυτό μας, δεν μπορούμε να βάλουμε όρια στα παιδιά.
Τα όρια δεν είναι ίδια για όλους, καθώς κάθε παιδί είναι μοναδικό.
Χρειάζεται να θέσετε σαφή και ξεκάθαρα όρια ανεξάρτητα από την ηλικία του παιδιού, ωστόσο σε παιδιά προσχολικής ηλικίας πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεχτικοί ώστε να γίνετε κατανοητοί.
Ελάτε σε επαφή με το παιδί σας. Κοιτάξτε το παιδί σας στα μάτια, κρατήστε του τα χέρια και χαμηλώστε στο ύψος του, ώστε να καταλάβει ότι είστε αποφασισμένοι.
Μείνετε σταθεροί στις αποφάσεις σας, όσο δύσκολο κι αν είναι. Αν υποκύψετε, το παιδί θα αντιληφθεί ότι μπορεί να σας χειρίζεται και να παίρνει πάντα αυτό που θέλει.
Βάλτε κανόνες στο σπίτι, ώστε να τους βλέπουν όλοι και να τους τηρούν όλοι. Μπορείτε να τους φτιάξετε μαζί με τα παιδιά σας, αν το επιτρέπει η ηλικία τους, ώστε να προτείνουν και τα ίδια κάποιον.
Η τήρηση ή όχι του κανόνα, χρειάζεται να έχει και τις αντίστοιχες συνέπειες, θετικές ή αρνητικές, οι οποίες θα έχουν συμφωνηθεί από πριν.
Όταν βλέπετε ότι η υπομονή σας εξαντλείται, προτιμήστε ένα κάθετο όχι, την απομάκρυνση από το χώρο ή το χιούμορ για να δώσετε χρόνο σε εσάς και το παιδί σας. Όταν ηρεμήσετε, επιδιώξτε μια συζήτηση σχετικά με το τι έγινε και προτείνετε εναλλακτικούς τρόπους αντίδρασης.
Η εφαρμογή όλων των παραπάνω δεν είναι εύκολη ενώ απαιτεί υπομονή και επιμονή. Ωστόσο, τολμήστε να δοκιμάσετε, ώστε να καταλήξετε ποια από τα παραπάνω ταιριάζει σε εσάς και το παιδί σας. Μη φοβηθείτε να θέσετε κανόνες. Προετοιμάστε τα παιδιά σας, ώστε να μπορέσουν να διαχειριστούν τα όρια και τους κανόνες που θα τους επιβάλλει αργότερα η ζωή.
- Προτεινόμενο βιβλίο: Πειθαρχία χωρίς ξύλο και φωνές, Γουάικοφ Τζέρι- Γιούνελ Μπάρμπαρα, Εκδόσεις Μίνωας
Κοκκινάκου Νέλλη
Ψυχολόγος-Συνεργάτης του κέντρου «Εξέλιξη»