Θεραπεία Συμπεριφοράς σε Παιδιά με ΔΕΠΥ – Ένας Οδηγός για Γονείς
Τι είναι η θεραπεία συμπεριφοράς;
Η θεραπεία συμπεριφοράς είναι μία αποτελεσματική παρέμβαση για παιδιά με ΔΕΠΥ, μέσω της οποίας μπορεί να βελτιωθεί η συμπεριφορά του παιδιού, ο αυτοέλεγχος αλλά και η αυτοπεποίθησή του. Ο βασικός σκοπός της είναι η αντικατάσταση αρνητικών συμπεριφορών με καινούριες, πιο θετικές συμπεριφορές. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία του παιδιού στο οποίο εφαρμόζεται η θεραπεία συμπεριφοράς τόσο περισσότερο αποτελεσματική φαίνεται να είναι.
Η βασική ιδέα της θεραπείας είναι να θέσει συγκεκριμένους κανόνες στη συμπεριφορά του παιδιού και η επιβολή των κανόνων να επιτευχθεί με θετικές συνέπειες για την τήρηση των επιθυμητών συμπεριφορών, ενώ με αρνητικές για τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Παρακάτω ακολουθούν στρατηγικές που μπορούν να λειτουργήσουν βοηθητικά σε παιδιά με ΔΕΠΥ και είναι βασισμένες στη θεραπεία συμπεριφοράς. Οι γονείς μπορούν να αξιοποιήσουν τις στρατηγικές αυτές:
Ποιες στρατηγικές λειτουργούν βοηθητικά σε παιδιά με ΔΕΠΥ και βασίζονται στη θεραπεία συμπεριφοράς;
- Δώστε στο παιδί σας οδηγίες και εξασφαλίστε ότι τις καταλαβαίνει
Είναι καλό να δίνετε οδηγίες στο παιδί για πράγματα και συμπεριφορές της καθημερινότητας και οι οδηγίες να είναι σαφείς προς το παιδί. Η οδηγία «Κάνε αυτό» ή «Μην κάνεις αυτό» δεν είναι αρκετή. Ίσως χρειαστεί να γράψετε σε χαρτάκια το τι χρειάζεται να κάνει το παιδί σε κάθε περίπτωση και να τα κολλήσετε σε διάφορα σημεία του σπιτιού. Για παράδειγμα, να φτιάξετε μία λίστα με το τι χρειάζεται να κάνει το πρωί, προκειμένου να ετοιμαστεί για το σχολείο και αφού το συζητήσετε μαζί του και είστε σίγουροι ότι κατανοεί πλήρως τις οδηγίες, να ακολουθείτε κάθε μέρα τη ρουτίνα μέχρι να την κατακτήσει. Αφού την κατακτήσει σε ικανοποιητικό βαθμό, μπορείτε να προσθέσετε επιπλέον στοιχεία στη λίστα σας.
- Δώστε σαφείς εντολές
Όταν θέλετε να πείτε κάτι στο παιδί σας, πείτε πρώτα το όνομά του ούτως ώστε να είστε σίγουροι πως έχετε την προσοχή του. Στη συνέχεια, πείτε του ακριβώς αυτό που επιθυμείτε. Για παράδειγμα, εάν είστε στην ουρά στο ταμείο του σούπερ μάρκετ, μία σαφής εντολή θα ήταν η εξής: «Ελένη, μείνε δίπλα μου και μην ακουμπάς τίποτα». Μία εντολή όπως το «Κάτσε φρόνιμα», θα ήταν ανεπαρκής, καθώς το παιδί ενδέχεται να μη γνωρίζει τι ακριβώς πρέπει να κάνει.
- Μην περιμένετε το τέλειο
Προσπαθήστε να διατηρήσετε ισορροπία ανάμεσα στον υπερβολικό έπαινο και την υπερβολική κριτική απέναντι στο παιδί. Ένας καλός κανόνας που προάγει την ισορροπία είναι ο εξής: Ο έπαινος της καλής συμπεριφοράς να λαμβάνει χώρα τρεις έως πέντε φορές πιο συχνά από την επίκριση της κακής. Η επιβράβευση πρέπει να πραγματοποιείται με μικρά βήματα έως ότου επιτευχθεί σταδιακά το επιθυμητό αποτέλεσμα. Εάν παρατηρήσετε πως ασκείτε υπερβολική κριτική, ενδεχομένως να χρειαστεί να επεξεργαστείτε καλύτερα τις δικές σας προσδοκίες.
- Χρησιμοποιήστε τις φράσεις που περιέχουν το «Όταν/Τότε» για την ενθάρρυνση μιας καλής συμπεριφοράς
Εάν το παιδί σας ζητήσει την άδειά σας για κάτι που επιθυμεί να κάνει, μπορείτε να πείτε «Ναι, όταν θα τελειώσεις το διάβασμά σου, τότε μπορείς να βγεις με τους φίλους σου». Με αυτό τον τρόπο, θα καταφέρετε να επιβραβεύσετε την προσπάθειά του, ενώ ειδικά στα μικρότερα παιδιά η επιβράβευση πρέπει να λαμβάνει χώρα αμέσως όταν ολοκληρώνεται η επιθυμητή συμπεριφορά.
- Εφαρμόστε ένα σύστημα ανταμοιβών
Οι επιβραβεύσεις που δίνουμε στο παιδί είναι περισσότερο αποτελεσματικές όταν γίνονται μέρος ενός συστήματος για να ενισχύσουμε τη συμπεριφορά που επιθυμούμε. Για παράδειγμα, μπορείτε να συμφωνήσετε με το παιδί πως κάθε φορά που εκδηλώνει μια επιθυμητή συμπεριφορά θα του δίνετε ένα αυτοκόλλητο και όταν συγκεντρώσει ένα συγκεκριμένο αριθμό αυτοκόλλητων, θα έχει τη δυνατότητα να εισπράξει κάτι το οποίο επιθυμεί και έχει συμφωνηθεί εκ των προτέρων.
- Τροποποιήστε τις τεχνικές καθώς το παιδί σας μεγαλώνει
Ορισμένα μέτρα ενδέχεται να μη λειτουργούν τόσο καλά με τους εφήβους όσο με τα μικρότερα παιδιά. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να είστε ευέλικτοι στις τεχνικές που χρησιμοποιείτε. Με τα μεγαλύτερα παιδιά, ίσως θα ήταν χρήσιμο να διαπραγματευτείτε τις ανταμοιβές για τις επιθυμητές συμπεριφορές.
Ψυχολόγος,
Ιωάννα Πετροπούλου
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Additude Editors. (2021). “None of Us Were Trained How to Be Good Parents” An ADHD Guide to Behavior Therapy. Additude;Inside the ADHD mind. Ανακτήθηκε από: https://www.additudemag.com/