Διορθωτική αγωγή ορθογραφίας. Αξίζει τον κόπο;
ΑΞΙΖΕΙ ΤΟΝ ΚΟΠΟ ;
Για πολλούς μαθητές, ο πονοκέφαλος της ορθογραφίας ξεκινά παράλληλα με την εκμάθηση της γραφής. Στην αρχή, λάθη προσανατολισμού στις γραμμές, παραλείψεις, αντικαταστάσεις και προσθήκες γραμμάτων στη συνέχεια και μετά η αγωνία των πολλών [ι], των [ε] και των [o].
Οι δάσκαλοι συστήνουν, οι γονείς προμηθεύονται και τα παιδιά δουλεύουν με γραμματικές, βιβλία ασκήσεων και κάθε τύπου εγχειρίδια ορθογραφίας, βαρετά –συνήθως- στη χρήση τους και ανεπαρκή –όπως εκ των υστέρων αποδεικνύεται- στη λειτουργικότητά τους. Κανόνες που αποστηθίζονται, εξαιρέσεις που ΄΄παπαγαλίζονται΄΄, γράμματα που λείπουν και συμπληρώνονται, λάθη που ξαναγράφονται 5 φορές, και ωστόσο πάντα καιροφυλακτεί το ενδεχόμενο της επανάληψης του ίδιου λάθους την αμέσως επόμενη ημέρα. Οι δάσκαλοι παρατηρούν («Προσπάθησε περισσότερο», «πρόσεχε τα λάθη σου», κλπ.), οι γονείς πιέζουν και τα παιδιά αγωνιούν να καταλάβουν τι ακριβώς είναι αυτό που πρέπει να προσέξουν για να μην ξανακάνουν τα λάθη . Φαίνεται δυσεπίλυτο το πρόβλημα της ορθογραφίας, καθώς δείχνει να διογκώνεται αντί να φθίνει, έως την Δ’ συνήθως δημοτικού, οπότε και σταθεροποιείται – συνήθως- η εικόνα του γραπτού.
Yπάρχουν αποτελεσματικά προγράμματα ορθογραφίας, τα οποία μπορούν να βελτιώσουν σε μεγάλο βαθμό προβλήματα φωνητικής καταγραφής, αλλά και ιστορικής ορθογραφίας;
Και φυσικά υπάρχουν. Αποτελούν τα εξατομικευμένα και δομημένα προγράμματα διορθωτικής αγωγής της ορθογραφίας που είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες του εκάστοτε παιδιού και μπορούν πραγματικά να αλλάξουν την εικόνα ακόμη και δυσανάγνωστων γραπτών.Μια βασική διάκριση είναι η Θεματική και η Καταληκτική ορθογραφία. Η καταληκτική ορθογραφία πχ. όλα τα θηλυκά ουσιαστικά σε /ι/ γράφονται με /-η/ εμφανίζεται ως μεγαλύτερης σημασίας και είναι και ευκολότερη στη διδασκαλία καθώς και στην εσωτερίκευση. Αφού κατακτηθεί η ορθογραφία των καταλήξεων συνεχίζουμε με τη θεματική ορθογραφία η οποία γίνεται με εικονογραφικές μεθόδους.
Ένας βασικός κανόνας στη διδασκαλία παιδιών λέει ότι όλα πρέπει να διδάσκονται σε αντίθεση με κάτι άλλο. Έτσι λοιπόν και στις ασκήσεις της ορθογραφίας των καταλήξεων εφαρμόζεται αυτός ο κανόνας.
Στα προγράμματα διορθωτικής αγωγής ορθογραφίας αξιοποιούνται :
- Πολυαισθητηριακό υλικό
- Βιωματική Μάθηση
- Κιναισθητικές δραστηριότητες
- Τεχνικές Ομαδοποίησης
- Η μέθοδος Μαυρομάτη όπου κάνει χρήση των οπτικών συσχετισμών για την εκμάθηση της ορθογραφίας και την αποκατάσταση αυτής
- Τα αποτελέσματα είναι συνήθως εντυπωσιακά και αξίζουν το χρόνο και την ενέργεια.
ü Καταρχήν βελτιώνεται η ορθογραφία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικές ορθογραφικές δυσκολίες ενδέχεται να παραμείνουν, ωστόσο η γενικότερη δεξιότητα της ορθογραφίας έχει βελτιωθεί αισθητά. Αυτό σημαίνει, ότι το παιδί θα γράφει συστηματικά σωστά πολλές λέξεις που δεν υπήρχαν προηγουμένως στο ορθογραφικό λεξικό του.
ü Βελτιώνεται η αυτοεικόνα και επομένως η αυτοεκτίμηση του παιδιού, αφού αποκτά πραγματικές αποδείξεις ότι μπορεί να μάθει. Μια τέτοια θετική μαθησιακή εμπειρία συνήθως γενικεύεται και επιφέρει βελτίωση και σε άλλες μαθησιακές καταστάσεις. Το παιδί μπορεί να δει τη βελτίωση στην ορθογραφία και ως προϊόν της δουλειάς του, γεγονός που θα το ενθαρρύνει να ασχοληθεί και με εργασία σε άλλους τομείς του αναλυτικού προγράμματος, τους οποίους ενδεχομένως το παιδί παλαιότερα δεν άγγιζε.
ü Τα λάθη που ενδέχεται να παραμείνουν δεν είναι «σοβαρά» λάθη. Σε κάθε σχολική ηλικία υπάρχουν λάθη που επιτρέπονται και λάθη που απαγορεύονται. Υπάρχουν λογικά και παράλογα λάθη. Ένα επιτυχημένο πρόγραμμα αποκατάστασης ορθογραφίας, πέραν του ότι οφείλει να περιορίσει την ποσότητα των λαθών, οφείλει και να μυήσει τα παιδιά στην ποιοτική διαφοροποίηση των λαθών.
ü Η ευχέρεια στον γραπτό λόγο θα βελτιωθεί. Ένα παιδί που σταματά σε κάθε λέξη για να σκεφτεί την ορθογραφία της είναι σαφώς σε μειονεκτική θέση όσον αφορά την επιλογή των λέξεων και της σύνταξης που θα χρησιμοποιήσει. Προκειμένου να αποφευχθούν λάθη, συχνά επαναλαμβάνονται οι ίδιες λέξεις και οπωσδήποτε αποφεύγεται το ρίσκο νέων λέξεων ή σύνθετων δομών που το παιδί διαθέτει στον προφορικό του λόγο. Το παιδί που δεν καταναλώνει πολύ χρόνο στη ορθογραφία, έχει σαφώς περισσότερο χρόνο και ενέργεια για να εστιάσει στην επιλογή των κατάλληλων ιδεών και στο λεξιλόγιο με το οποίο θα ντύσει τις ιδέες αυτές.
ü Τα παιδιά μαθαίνουν να κρίνουν, να αξιολογούν, να ελέγχουν και να βελτιώνουν ποιοτικά το γραπτό τους. Τα παιδιά συνήθως στερούνται την ικανότητα αυτοδιόρθωσης, δηλαδή να διακρίνουν ανάμεσα στο περιεχόμενο και την τεχνική πλευρά της καταγραφής του περιεχομένου αυτού. Όταν η πλευρά αυτή βελτιωθεί τότε συνήθως παρατηρείται βελτίωση και στον γραφικό χαρακτήρα και στη στίξη, τη μορφοσυντακτική δομή, ακόμη και στην ανάγνωση. Βελτιώνοντας την κωδικοποίηση ενισχύεται και η αποκωδικοποίηση.
Για αυτούς και μόνο τους λόγους, είναι προφανές ότι αξίζει κανείς να επιχειρήσει να βελτιώσει την ορθογραφική του δεξιότητα.
Η Ηλιοπούλου Μάρθα
Ειδική Παιδαγωγός