Με τη ματιά του Αυτισμού…
Είναι βράδυ όταν το αεροπλάνο απογειώνεται και όλα κυλούν ομαλά. Κάποια στιγμή, ένας εκκωφαντικός θόρυβος ακούγεται από τον κινητήρα και το αεροπλάνο αρχίζει να χάνει ύψος σταθερά. Οι επιβάτες, σε κατάσταση πανικού, προσπαθούν να φορέσουν τις μάσκες οξυγόνου και κάνουν τέτοιο θόρυβο που εσύ δεν αντέχεις, οπότε αποφασίζεις να τρέξεις προς το πιλοτήριο. Έχεις παρακολουθήσει μαθήματα εκμάθησης πιλότων και θες να ρωτήσεις οποιονδήποτε βρεις μπροστά σου τι έχει συμβεί.
Φτάνοντας εκεί, παρατηρείς ότι η πόρτα του πιλοτηρίου είναι ανοιχτή και οι πιλότοι έχουν λιποθυμήσει. Είναι θαύμα που εσύ και μία αεροσυνοδός έχετε ακόμα τις αισθήσεις σας. Προσπαθείς να επικοινωνήσεις μαζί της, αλλά πάνω στο άγχος και τον πανικό σου δεν βρίσκεις τις λέξεις να εκφραστείς, οι λέξεις σου έχουν χαθεί. Εισέρχεσαι στο πιλοτήριο, αφού η ταμπέλα: «ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΕΙΣΟΔΟΣ» δεν σημαίνει τίποτα για σένα εκείνη τη στιγμή. Ξαφνικά, από το μπροστινό παράθυρο του αεροπλάνου βλέπεις τα φώτα ενός σπιτιού, στη συνέχεια ενός δεύτερου κοντά του κι έτσι, εστιάζεις στην ευρύτερη εικόνα ανακαλύπτοντας μια ολόκληρη φωτισμένη πόλη, πάνω στην οποία κατευθύνεσαι. Τρομάζεις τόσο πολύ, που νιώθεις το σώμα σου παγωμένο, ανίκανο να κάνει την παραμικρή κίνηση.
Το αεροπλάνο πηγαίνει πότε δεξιά πότε αριστερά και η αίσθηση της ισορροπίας σου έχει μπερδευτεί σε σημείο που δεν μπορείς να προσανατολιστείς. Η όσφρησή σου έχει οξυνθεί, λόγω του ενστίκτου της επιβίωσης, και μία μικρή διαρροή καυσαερίων σου φαίνεται λες και βρίσκεσαι πίσω από λεωφορείο τη στιγμή της εκκίνησης του. Η αφή σου είναι τόσο έντονη που αισθάνεσαι τα ρούχα πάνω στο σώμα σου, το ρολόι σου σε σφίγγει, τα γυαλιά σου είναι βαριά… αισθάνεσαι ακόμη και τα οστά του κρανίου σου και τους μυς σου, το φως της νύχτας να τρυπάει τα μάτια σου. Το κεφάλι σου πονάει λες και βρίσκεται παγιδευμένο μέσα σε ένα κράνος τρία μεγέθη μικρότερο. Ο διαχειριστής των αισθήσεών σου έχει αποσυντονιστεί. Έχει χαθεί η αίσθηση του χρόνου και δεν μπορείς να διακρίνεις το λεπτό από το δευτερόλεπτο και την ώρα.
Ωστόσο, επειδή το απαιτούν οι συνθήκες, καταβάλεις τεράστια προσπάθεια να επικοινωνήσεις με κάποιον πύργο ελέγχου. Βρίσκεσαι μπροστά σε δεκάδες κουμπιά τα οποία δεν έχεις ιδέα τι κάνουν και τι αντίκτυπο θα έχει κάθε επιλογή σου στην πορεία του αεροπλάνου. Το ραντάρ κάνει διακοπές, ενώ άνθρωποι από κάποια άλλη χώρα μιλούν μία γλώσσα ακατανόητη για σένα και προσπαθούν να σου δώσουν διακεκομμένες οδηγίες. Όμως, μιλούν γρήγορα και δεν τους καταλαβαίνεις. Νιώθεις την αγωνία τους και τα συναισθήματά τους για ό,τι συμβαίνει, μα δεν μπορείς να περιγράψεις την κατάσταση και να εκτελέσεις τις εντολές τους, καθώς το σώμα σου δεν υπακούει στις δικές σου εντολές. Βρίσκεσαι σε διαρκή εγρήγορση και το κεφάλι σου πλημμυρίζει με ιδέες, οι οποίες δεν μπορούν να μπουν σε μια σειρά. Ο διαχειριστής των σκέψεων σου σε έχει εγκαταλείψει κι αυτός.
Μετά από προσπάθεια, που μοιάζει σαν να κράτησε πολλή ώρα, καταφέρνεις να επικοινωνήσεις στον ασύρματο. Οι άνθρωποι σε καθοδηγούν, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα που κατανοείς. Σ’ εκείνη τη γλώσσα, τα κουμπιά έχουν χρώματα και αυτά τα κόκκινα και κίτρινα κουμπιά τράβηξαν την προσοχή σου τη στιγμή που ήταν απαραίτητο.
Είσαι πλέον χαρούμενος, γιατί το αεροπλάνο κερδίζει και πάλι ύψος, αλλά δεν μπορείς να εκφράσεις τη χαρά σου. Βρίσκεσαι εγκλωβισμένος μαζί με πολλούς άγνωστους ανθρώπους μέσα σε ένα μεγάλο μεταλλικό κουτί, το οποίο μετά δυσκολίας κατάφερες να κουμαντάρεις. Οι επιβάτες σού μιλούν, σε ευγνωμονούν και σε αγκαλιάζουν, τη στιγμή που εσύ είσαι σοκαρισμένος και αποπροσανατολισμένος.
Όταν όλα έχουν τελειώσει και βρίσκεσαι κάπου ασφαλής, οι σκέψεις και οι αναμνήσεις γεμίζουν το μυαλό σου και δεν σε αφήνουν να κοιμηθείς, παρά μόνο όταν έχεις πια εξαντληθεί.
Αυτός είσαι εσύ, ο μέσος άνθρωπος σε μια κατάσταση πίεσης. Όμως αυτή είναι η καθημερινότητα ενός ανθρώπου με αυτισμό ο οποίος συνεχώς βρίσκεται σε συναισθηματικό, πνευματικό και αισθητικό αδιέξοδο. Εσύ, ο μέσος άνθρωπος, απολαμβάνεις τους διαχειριστές αυτούς από τη στιγμή της γέννησής σου. Όμως, οι άνθρωποι με αυτισμό δεν τους διαθέτουν, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται καθημερινά να τους μιμούνται. Είναι ικανοί να νιώσουν, με όλες τις αποχρώσεις των συναισθημάτων που διαθέτεις κι εσύ. Μπορούν να σκεφτούν και να αισθανθούν, με όλη την πολυπλοκότητα των σκέψεων και των αισθήσεων που διαθέτεις κι εσύ. Δυσκολεύονται όμως να εκφραστούν, να ελέγξουν το σώμα τους, τις αισθήσεις τους, να αντιληφθούν μία συζήτηση όπως την αντιλαμβάνεσαι εσύ. Αδυνατούν να εστιάσουν στην ευρύτερη εικόνα, καθώς η διαχείριση και λειτουργία των σκέψεων, αναμνήσεων και αισθήσεών τους διαφέρει από τη δική σου.
Την επόμενη φορά που θα συναντήσεις ένα άτομο με αυτισμό, να ξέρεις ότι
σε ακούει,
σε βλέπει
και σε περιεργάζεται.
Καταλαβαίνει πώς νιώθεις και θέλει να επικοινωνήσει μαζί σου γι’ αυτό να είσαι προσεκτικός. Κανένας άνθρωπος δεν αξίζει να απογοητεύεται και να λυπάται τον εαυτό του, επειδή οι υπόλοιποι τον θεωρούν διαφορετικό. Πόσω μάλλον ένας τέτοιος ήρωας, που καθημερινά προσπαθεί να επιβιώσει και να επικοινωνήσει με τον κόσμο γύρω του, και λυπάται όταν νιώθει ότι σε δυσκολεύει, σε φέρνει σε δύσκολη θέση ή ότι τον αντιμετωπίζεις σαν μικρό παιδί. Ίσως, αυτός να είναι ένας λόγος να απομονωθεί. Οφείλεις να σταθείς στο πλάι του και να τον προσέχεις όπως θα ήθελες κι εσύ να σε προσέχουν.
Να θυμάσαι ότι ανάμεσα στους ανθρώπους, υπάρχουν εκείνοι που έχουν πολλές ιδιαιτερότητες στον τρόπο που συμπεριφέρονται κι εκείνοι που, απλώς, έχουν ιδιαιτερότητες στον τρόπο που επικοινωνούν.
Εμπνευσμένο από το βιβλίο του Naoki Higashida «Γιατί χοροπηδώ»
Παπαδόπουλος Αθανάσιος, Φυσικός