Ο ρόλος του σχολικού ψυχολόγου
Η σχολική ψυχολογία αποτελεί έναν κλάδο της εφαρμοσμένης ψυχολογίας που παρέχει υπηρεσίες στους μαθητές και σε όσους εμπλέκονται στη διαδικασία της μάθησης και της υποστήριξης των παιδιών (γονείς, εκπαιδευτικοί, φορείς, οργανισμοί).
Ο ρόλος των σχολικών ψυχολόγων είναι πολυδιάστατος και δεν αναφέρεται μόνο στην παροχή ψυχολογικής υποστήριξης στους μαθητές αλλά και στο ευρύτερο σχολικό σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, ο σχολικός ψυχολόγος πραγματοποιεί ψυχολογική και ψυχοεκπαιδευτική αξιολόγηση σε μαθητές κάθε ηλικίας σε όλους τους τομείς (νοητικό, γνωστικό, κοινωνικoσυναισθηματικό, σχολική επίδοση, επαγγελματικά ενδιαφέροντα και άλλα) με σκοπό τον προσδιορισμό τόσο των δυσκολιών όσων και των θετικών σημείων (θετική ψυχολογία) για το σχεδιασμό της κατάλληλης παρέμβασης. Επίσης, μέσω της αξιολόγησης εντοπίζονται οι μαθητές οι οποίοι χρειάζονται ειδική εκπαίδευση, αλλά και προσδιορίζονται οι πιθανοί αιτιολογικοί παράγοντες των ψυχικών διαταραχών.
Επίσης, στο έργο των σχολικών ψυχολόγων περιλαμβάνονται και οι πρωτογενείς, δευτερογενείς και τριτογενείς παρεμβάσεις, οι οποίες έχουν στόχο τη στήριξη εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων. Οι πρωτογενείς αναφέρονται στη προαγωγή της ψυχικής υγείας και της ψυχικής ανθεκτικότητας και απευθύνονται σε όλο το μαθητικό πληθυσμό. Οι δευτερογενείς αποσκοπούν στη παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης των μαθητών που είτε παρουσιάζουν κάποια πρόδρομα σημάδια διαταραχών είτε βιώνουν «κρίσεις» στην οικογένεια (πένθος, αρρώστια, ανεργία) ή στο ευρύτερο περιβάλλον (οικονομική κρίση, προσφυγικό). Τέλος, τα προγράμματα τριτογενούς πρόληψης απευθύνονται σε μαθητές με ήδη διαγνωσμένα προβλήματα ή διαταραχές και διασφαλίζουν κατάλληλες συμβουλευτικές υπηρεσίες από τους φορείς της κοινότητας. Στις παρεμβάσεις περιλαμβάνονται και οι ομαδικές και οι ατομικές συμβουλευτικές συνεδρίες τόσο στους μαθητές (μέσω παιγνιοθεραπείας, κοινωνικών ιστοριών, παίξιμο ρόλων και άλλα), όσο και στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς εστιασμένες κυρίως στις εκπαιδευτικές και συναισθηματικές δυσκολίες. Ο ψυχολόγος βοηθάει τον γονέα ή τον εκπαιδευτικό να καταλάβει τον τρόπο που συμμετέχει στην ανάπτυξη του παιδιού, αλλά και να διαχειριστεί τις «κρίσεις».
Επιπροσθέτως, ο σχολικός ψυχολόγος παρέχει υπηρεσίες διαλεκτικής συμβουλευτικής, δηλαδή έμμεσες συμβουλευτικές υπηρεσίες σε εκπαιδευτικούς, κοινωνικούς λειτουργούς, γονείς, εργοθεραπευτές, φορείς και άλλους. Πρόκειται για μια μέθοδο συνεργασίας ψυχολόγου με άλλο επαγγελματία και μη, στο πλαίσιο μιας ισότιμης, μη ιεραρχικής σχέσης με σκοπό την στήριξη των προβλημάτων του ή των πελατών (μαθητής, -ες) του συμβουλευόμενου (π.χ εκπαιδευτικού), τη συνεργασία με τους συμβουλευόμενους για την καλύτερη κατανόηση των αδυναμιών του παιδιού ή το σχεδιασμό παρέμβασης που αφορούν σε όλους τους τομείς ανάπτυξης των παιδιών.
Συμπεραίνοντας, ο σχολικός ψυχολόγος σχεδιάζει, εφαρμόζει και αξιολογεί τα προγράμματα τόσο της πρωτογενούς όσο και της δευτερογενούς πρόληψης και βρίσκεται σε διαρκή συνεργασία με το σχολείο, την οικογένεια και την κοινότητα. Τέλος, αξιολογεί τις ανάγκες όχι μόνο της τάξης ή του σχολείου, αλλά και της ευρύτερης εκπαιδευτικής περιφέρειας και αναλαμβάνει την εκπροσώπηση στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήματος των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των παιδιών.
Βιβλιογραφία
Shane J. Jimerson, Thomas D. Oakland, Peter T. Farell. The Handbook of International School Psychology. London: Sage Publications.
ΧρυσήΓ. Χατζηχρήστου (2011). ΣχολικήΨυχολογία. Αθήνα: Τυποθήτω.
Νικόλαρου Χριστίνα Γεωργία,
Ψυχολόγος