Το θεατρικό παιχνίδι ως μέθοδος μάθησης
Το θεατρικό παιχνίδι εμφανίζεται στη βιβλιογραφία , άλλοτε ως θεατρικό και άλλοτε ως δραματικό και πολλές φορές τείνει να συγχέεται με τη δραματοποίηση (Μουδατσάκις, 1994).Προσδιορίζεται, ως η σύνθεση επιμέρους παιχνιδιών των αισθητηρίων οργάνων, του σώματος, καθώς και της φωνής (Μουδατσάκις, 1998). Πολλοί είναι αυτοί που παρουσιάζουν το θεατρικό παιχνίδι ως παιδαγωγικό εργαλείο και επισημαίνουν τη συμβολή του στην ενεργοποίηση των παιδιών για τη δημιουργία και τροποποίηση μίας ιστορίας (Κιτσοπούλου, 1992), καθώς και τη συνεισφορά του στην απελευθέρωση της φαντασίας των μαθητών (Κουρετζής, 1989).Το θεατρικό παιχνίδι, επίσης, από πολλούς μελετητές και ερευνητές έχει συσχετιστεί με την μάθηση. Υποστηρίζουν ότι είναι ένα μέσο εξοικείωσης με το θέατρο και εργαλείο μάθησης μέσα από τον πειραματισμό, την εξερεύνηση και την ενίσχυση της δημιουργικής δύναμης των μαθητών (Καζιαλές, 2003).
Τονίζεται ότι το Θ.Π μπορεί να αποτελέσει για τα παιδιά μέσο αυτογνωσίας , δημιουργικής έκφρασης και ευαισθητοποίησης. Το θεατρικό παιχνίδι επιδρά σε βασικούς τομείς (ψυχολογικό -κοινωνικό – αισθητικό- παιδαγωγικό) για την ανάπτυξη του παιδιού (Κουρετζής, 1990). Υποστηρίζεται ότι η αντανάκλαση της βιωματικής εμπειρίας στο χώρο δράσης του θεατρικού παιχνιδιού μετατρέπεται σε εσωτερικά νοητικά σχήματα, διευκολύνοντας έτσι τη μάθηση νοημάτων και ιδεών. Αρκετοί μελετητές τονίζουν ότι τα παιδιά μέσα από το θεατρικό παιχνίδι , διευρύνουν την ποιότητα και την ποσότητα του λεξιλογίου τους, κατανοούν , απομνημονεύουν και χρησιμοποιούν καλύτερα τις γνώσεις που τους παρέχονται (Τσιάρας, 2003).Επιπρόσθετα, τονίζεται ότι μέσα από τη διαδικασία του θεατρικού παιχνιδιού που προσφέρεται στα παιδιά γίνεται η αποκάλυψη ή έστω η αποσαφήνιση της γνώσης των φαινομένων και των ανθρωπίνων σχέσεων. Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα πλησιάζοντας τα δρώμενα περισσότερο με το ένστικτο, να συλλαμβάνουν το καίριο, το άμεσο, το ουσιώδες (Κουρετζής, 1990).
Το θεατρικό παιχνίδι είναι ένα καθαρά δημιουργικό συμβάν που προσφέρει στα παιδιά άμεση ικανοποίηση. Τα παιδιά αυτενεργούν ανακαλύπτοντας μόνα τους ένα ρόλο, διαλέγοντας έτσι έμμεσα ένα τρόπο επικοινωνίας και έκφρασης που οδηγεί στην ολόπλευρη ανάπτυξη τους. Ειδικότερα, αποτελεί το θεατρικό παιχνίδι διαδικασία αλληλεπίδρασης κατά την οποία κάθε παιδί που συμμετέχει σε αυτό ασκεί και δέχεται επιρροή από τις πράξεις και τη συμπεριφορά των άλλων παιδιών. (Σαββίδου, 2010)
Ο όρος θεατρικό παιχνίδι μπορεί να συμπεριλάβει όλα τα είδη του παιχνιδιού της προσποίησης, το συμβολικό, το παιχνίδι ρόλου, το παιχνίδι της προσωποποίησης, το παιχνίδι της φαντασίας, το διερευνητικό και το κοινωνικό-δραματικό παιχνίδι (Τσιάρας Α. , 2006). Μέσα από το Θ. Π τα παιδιά εξασκούν τις εσωτερικές τους συμβολικές ικανότητες μέσα από την αναπαραστατική και μετασχηματιστική δραστηριότητα. Το θεατρικό παιχνίδι είναι μια δραστηριότητα προσανατολισμένη στο παιδί ως ψυχοσωματική ολότητα και συμπεριλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: μιμητικό παιχνίδι, προσποίηση σε σχέση με τα αντικείμενα, παιχνίδι ρόλου, διαπροσωπική αλληλεπίδραση και λεκτική επικοινωνία.
Το θεατρικό παιχνίδι μέσα από τις δραστηριότητες που περιλαμβάνει μπορεί να ενισχύσει και να προωθήσει τις γνωστικές, νοητικές και ψυχοσυναιθηματικές ικανότητες όλων των παιδιών σε κάθε χρονολογική ηλικία. Ενδεικτικά αναφέρουμε δραστηριότητες που συμπεριλαμβάνονται μέσα σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα με ομάδες έκφρασης θεατρικού παιχνιδιού.
ü Πιασμένοι χέρι-χερι σε κύκλο και κάθε φορά που ο εμψυχωτής μας άγγιζει προσπαθούμε με διάφορους τρόπους να δούμε όλα τα πρόσωπα του κύκλου, ψάχνουμε γύρω-γύρω, κάνουμε γκριμάτσες και στο τέλος μπαίνουμε μέσα στον κύκλο και συστηνόμαστε.
ü Εργασία με πανιά
Δύο μεγάλα πανιά χωρίζουν το χώρο δράσης σε 4 πεδία
Στο πρώτο πεδίο κάνει ζέστη.
Στο δεύτερο κάνει πολικό κρύο.
Στο τρίτο γλιστράμε.
και στο τέταρτο μπορούμε να χορέψουμε μάλλον γιατί περάσαμε τις προηγούμενες κακουχίες.
ü Στο πάτωμα υπάρχουν 3 άσπρα μαξιλάρια. 3 μέλη της ομάδας παίρνουν τη θέση τους πάνω σε αυτά και κινούν το σώμα τους όπως ήθελαν. Εμείς διαλέγουμε κάποιο από αυτά και ακολουθούμε την κίνησή του. Το ίδιο συνέβη και με τη στάση του λωτού. Στην οριζόντια στάση σώματος συνέβη κάτι διαφορετικό. Ξαπλώσαμε όλοι στο πάτωμα σβήνουν τα φώτα και κινούμε πολύ αργά τα μέλη του σώματός μας-όπως θέλουμε.
ü Ζεύγη παρατηρητικότητας, όπου ο ένας παρατηρεί τον άλλο και έπειτα με κλειστά μάτια τον περιγράφει, στα πλαίσια αυτής της δραστηριότητας εισημαίνεται η ακρίβεια και η εστίαση της προσοχής στην περιγραφή.
Μάρθα Ι. Ηλιοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός/ Φιλόλογος
MA Special Education/B.T.E.C Edexcel