Έχουν οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες ελλειματική μνήμη;
Η πλημμελής μνημονική ικανότητα των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες, έχει παραλληλιστεί με αυτή των νεαρότερων – μικρότερων σε ηλικία παιδιών, διότι ακόμη και στις περιπτώσεις που οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες χρησιμοποιούσαν διαφορετικούς μηχανισμούς και στρατηγικές για να υποστηρίξουν τη μνήμη τους, σε σχέση με τα μικρότερα παιδιά, η επίδοσή τους συγκρίνονταν μόνο με αυτά και όχι με τους συνομήλικούς τους (Swanson, Cooney & O’Shaughnessy, 1998).
Οι δυσκολίες εκτείνονται σε όλα τα μέρη της μνημονικής διαδικασίας.
· Η βραχύχρονη µνήµη είναι το µέρος εκείνο του µνηµονικού συστήµατος που δέχεται τις πληροφορίες από τους αισθητηριακούς καταγραφείς. Σ’ αυτήν αναγνωρίζονται οι πληροφορίες και παραµένουν για ένα διάστηµα όχι µεγαλύτερο των 30 δευτερολέπτων. Για να γίνει δυνατή η συγκράτηση περισσότερων στοιχείων απαιτείται η λειτουργία της ανάκλησης που είναι γνωστή σαν «εσωτερική επανάληψη». Η χωρητικότητά της είναι περιορισµένη και είναι 7 ± 2 στοιχεία (δηλαδή 5 – 9) σε µια δεδοµένη στιγµή.
· Η µακρόχρονη µνήµη είναι το µέρος όπου γίνεται η µόνιµη αποθήκευση των στοιχείων ενός πληροφορίας. Η χωρητικότητά ενός είναι απεριόριστη. Είναι περισσότερο σηµαντική (νοηµατική). Το πώς η πληροφορία αποθηκεύεται σε αυτήν έχει να κάνει µε τη χρήση διασυνδέσεων, σχέσεων και γενικά ενός οργανωτικού σχεδίου.
σωμάτωσης στην προηγούμενη γνώση, ώστε να δημιουργηθούν ισχυροί μνημονικοί δεσμοί με τη νέα πληροφορία. Όταν γίνεται προσπάθεια να ανακληθούν στοιχεία – πληροφορίες από την μακρόχρονη μνήμη, οι ελλείψεις στον τομέα των οργανωμένων στρατηγικών ανάκλησης κάνουν τη διαφορά. Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τέτοιου είδους στρατηγικές (π.χ. επιλογή νύξεων για ανάκληση, επιλογή διαφορετικών χαρακτηριστικών σε γραφοφωνημικό, συντακτικό ή σημαντικό επίπεδο) έτσι ώστε να καθοδηγήσουν την προσπάθεια ανάκλησης της πληροφορίας. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται πως επιλέγουν τις λιγότερο αποτελεσματικές στρατηγικές και κατά συνέπεια μετέρχονται λιγότερο διεξοδικής αναζήτησης στην μακρόχρονη μνήμη τους. Οι περιορισμοί της μακρόχρονης μνήμης των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες, είναι ακόμη συνάρτηση και του βαθμού αποτυχίας τους να συσσωματώσουν ακουστικούς και οπτικούς κώδικες (ερεθίσματα) σε ενιαίες σημαντικές (νοηματικές) μορφές και σχήματα.
Η έρευνα λέει: Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων που επισκοπούνται σε ερευνητικά κείµενα αναφέρεται πως η βραχύχρονη µνήµη των µαθητών µε Μαθησιακές Δυσκολίες ήταν ελλειµµατική, ενώ η µακρόχρονη ήταν είτε άθικτη, είτε µε σαφώς µικρότερα προβλήµατα. (Swanson, Cooney & O’Shaughnessy, 1998).
· Η εργαζόµενη µνήµη αναφέρεται στην ικανότητα κάποιου να έχει εποπτεία σε ένα µικρό µέρος πληροφορίας ενώ συγχρόνως προσπαθεί να ολοκληρώσει και άλλες διαδικασίες. Η εργαζόµενη µνήµη θεωρείται σαν πιο δυναµικό και ενεργητικό σύστηµα, επειδή την ίδια στιγµή επικεντρώνεται στις απαιτήσεις επεξεργασίας αλλά και ενεργητικής αποθήκευσης, όταν η βραχύχρονη µνήµη επικεντρώνεται αποκλειστικά στον περισσότερο παθητικό ρόλο της αποθήκευσης της πληροφορίας. Οι διαδικασίες της εργαζόµενης µνήµης είναι υψηλά σχετιζόµενες µε την απόδοση σε κάποιο έργο.
Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα εργαζόμενης μνήμης (Swanson, 1999). Τα προβλήματα αυτά εδράζονται κυρίως στο εκτελεστικό κομμάτι της. Έτσι:
α). Έχουν δυσκολίες στην εμπλοκή τους με αυτορρυθμιστικούς μηχανισμούς όπως ο αυτό – έλεγχος, ο σχεδιασμός, η δοκιμή, η αναθεώρηση και γενικά η ενεργητική προσπάθεια για μνημονική λειτουργία.
β). Αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε έργα που απαιτούν διαδικασίες γενικού ελέγχου και στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων και όχι παθητικής, γραμμικής επεξεργασίας.
γ). Οι γενικότεροι περιορισμοί στον έλεγχο και στην παρακολούθηση, εμποδίζουν την αποτελεσματική χρησιμοποίηση της εργαζόμενης μνήμης. Τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σ’ αυτόν τον τομέα οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες, αντανακλούν δυσκολίες άλλων διαδικασιών όπως η επιλεκτική προσοχή, η οργάνωση και η φωνολογική κωδικοποίηση.
Της Μάρθας Ηλιοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός/Φιλόλογος
MASpecialEducation/B.T.E.CEdexcel