Εύκολοι τρόποι για να εμπλουτίσουμε το λεξιλόγιό τους
Το πλούσιο λεξιλόγιο είναι δείκτης υψηλής γλωσσικής νοημοσύνης. Όταν το παιδί από τις πρώτες σχολικές ηλικίες έχει ένα αναπτυγμένο λεξιλόγιο (20.000-25.000 λέξεις) έχει σαφώς τους καλύτερους ‘οιωνούς’ για την ομαλή ακαδημαϊκή του πορεία, την επικοινωνιακή/ κοινωνική του αλληλεπίδραση καθώς και για ένα δυνατό εγκέφαλο και μνήμης.
Παιδιά ηλικίας έξι-επτά ετών
Εδώ αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε να κάνουμε με μαθητές που αφενός «ρουφούν» τη γνώση σαν σφουγγάρια, αφετέρου όμως πρέπει να προχωρήσουν βήμα-βήμα τη διαδικασία της γλωσσικής τους ανάπτυξης, ώστε να εξελίξουν τη γλωσσική τους νοημοσύνη σωστά και ομαλά.
Μια πρακτική που μπορούμε να εφαρμόσουμε είναι η τεχνική του καταιγισμού ιδεών (Brainstorming) με τη μορφή παιχνιδιού. Δίνουμε για αρχή μια έννοια-στόχο και γράφουμε μαζί με το παιδί ή τα παιδιά οποιαδήποτε σχετική λέξη μας έρχεται στο μυαλό. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος, ενθαρρύνουμε την ελεύθερη ροή ιδεών.
Ένα παιχνίδι ανακάλυψης είναι να βρούμε και να ονομάσουμε όσα πράγματα υπάρχουν μέσα στην κουζίνα, όπως φρούτα, λαχανικά, τρόφιμα ψυγείου, τρόφιμα ντουλαπιού και γενικά οτιδήποτε τρώγεται, και στη συνέχεια να τα χωρίσουμε σε υποσύνολα και ομάδες με κάποια ονομασία («φρούτα», «λαχανικά» κτλ.).
Ένα παιχνίδι δημιουργικής σκέψης είναι να φτιάξουμε διάφορες λίστες, όπως για παράδειγμα «τι παιχνίδι θα μπορούσαμε να κάνουμε δώρο σε κάθε φίλο», «ποια ρούχα φοράμε το χειμώνα και ποια το καλοκαίρι» και ούτω καθεξής.
Ένα ομαδικό ψυχαγωγικό παιχνίδι είναι το γνωστό από τα παιδικά μας χρόνια «Πρόσωπο – Ζώο – Πράγμα». Κάθε σωστή απάντηση παίρνει ένα βαθμό. Σε μικρότερες ηλικίες είναι πολύ ενθαρρυντικό να βαθμολογείτε με αυτοκόλλητα, να βάζετε για παράδειγμα ένα αυτοκόλλητο αν περάσει τους πέντε βαθμούς. Αυτή η άμεση ενθάρρυνση δίνει κίνητρο στο παιδί να προσπαθήσει περισσότερο και να συγκεντρωθεί.
Μην ξεχνάτε να εξηγείτε με εικόνες την κάθε καινούρια λέξη, καθώς επίσης να τη χρησιμοποιείτε μέσα σε απλές προτάσεις για να την κατανοήσει το παιδί. Αν θέλετε να εξηγήσετε μια δύσκολη λέξη, η οποία, ενδεχομένως, είναι πολύ μεγάλη, μπορείτε να τη «σπάσετε» σε κομμάτια (π.χ. «αποδημητικά πουλιά» = α-πόδι-μύτη-κα, δείχνοντας το πόδι και τη μύτη) και μετά να εξηγήσετε τη σημασία της.
Επίσης άλλοι τρόποι για τον εμπλουτισμό και την οργάνωση του λεξιλογίου είναι οι ασκήσεις με:
- σημασιολογικά ζεύγη, όπως: συνώνυμα (τσιγαροθήκη-σταχτοδοχείο), αντίθετα (δίνω-παίρνω), σημασιολογικοί συσχετισμοί (μαχαίρι-πιρούνι).
- γραμματικά ζεύγη, όπως: αρσενικά-θηλυκά (λιοντάρι-λέαινα), ρηματικές φωνές (ντύνω-ντύνομαι)και ρηματικούς χρόνους (πηγαίνω-έρχομαι).
- σημασιολογικές κατηγορίες, όπως: σχέσεις γένους-είδους (πουλί: καρδερίνα, αηδόνι, ορτύκι, κ.α.).
- παραγωγή (παραγωγικά μορφήματα, όπως: φυτό-φυτεύω, παιδί-παιδάκι).
- σύνθεση και ανάλυση σε συνθετικά: (τραπέζι + μαντήλι= τραπεζομάντιλο)
- επιλογή της κατάλληλης λέξης από το ίδιο σημασιολογικό πεδίο (το άνοιγμα της πόρτας είναι μεγάλο, φαρδύ, τεράστιο, θεόρατο ή πελώριο;).
Προσοχή! Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει σε κάποια από τις παραπάνω δραστηριότητες ή σε οποιαδήποτε δραστηριότητα αποφασίσετε να του δώσετε, θα πρέπει να κινηθείτε ευέλικτα και να αλλάξετε έξυπνα τους κανόνες, κάνοντας τους πιο εύκολους, ή ακόμα καινά σταματήσετε τη διαδικασία. Όταν δημιουργείται πίεση και άγχος στο παιδί, ενδεχομένως η δραστηριότητα να προκαλέσει περισσότερο ζημιά παρά όφελος.
Λογοθεραπεύτρια
Τραγά Ελένη