Φωνολογική ενημερότητα στο σπίτι
Η φωνολογική ενημερότητα αποτελεί τη βάση για την καλλιέργεια της ικανότητας γραφής και ανάγνωσης. Η ανάπτυξη της μπορεί να γίνει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Οι γονείς στα πλαίσια του σπιτιού και με το χρόνο που περνούν με τα παιδιά τους μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά σε όλο αυτό. Σας παρουσιάζουμε μία σειρά από ιδέες για την ανάπτυξη της φωνολογικής ενημερότητας στο σπίτι :
1) Μάθετε στο παιδί ποιηματάκια και τραγούδια που έχουν ομοιοκαταληξία, όπως είναι το «φεγγαράκι μου λαμπρό» ή «το κουνελάκι». Μπορείτε να φτιάξετε και δικά σας ποιήματα μαζί με το παιδί και να πρωτοτυπήσετε με όχι και τόσο συνηθισμένα ακούσματα.
2) Παράλληλα, για την ομοιοκαταληξία, μπορείτε να ενθαρρύνεται το παιδί να βρει λέξεις που τελειώνουν σε –άκι ή σε –ούλα κ.λ.π. Παράδειγμα μπορείτε να παίξετε με αντικείμενα στο χώρο, που θα τα ομοιοκαταληκτείτε σαν να είναι «μικρά». Βιβλιαράκι, μολυβάκι, τσαντάκι, βουρτσάκι, ποτηράκι, κουμπάκι, δαχτυλάκι.. τονίζοντας το -άκι!
3) Φτιάξτε έναν αυτοκινητόδρομο από χαρτόνι με κουτάκια. Καλέστε το παιδί να συλλαβίσει διάφορες λέξεις, προχωρώντας με το αυτοκινητάκι, τόσα κουτάκια, όσες είναι οι συλλαβές της κάθε λέξης. Εναλλακτικά, αν πρόκειται για κοριτσάκι, προτείνετε στο παιδί να παίξετε παιχνίδια συναλλαγής, όπως είναι το σούπερ μάρκετ ή η αγορά. Πάρτε μια σακούλα, γεμίστε την με προϊόντα από την κουζίνα σας και ζητήστε από το παιδί να τα βγάζει ένα ένα από τη σακούλα και να τα ονομάζει συλλαβιστά. Ή διαφορετικά να τα ζητάτε εσείς συλλαβιστά και το παιδί καλείται να βρει πιο αντικείμενο αναφέρατε.
4) Παίξτε τόμπολα με εικόνες ταιριάζοντας λέξεις (εικόνες) που έχουν τον ίδιο αριθμό συλλαβών. Παράδειγμα: κανάτα- πεπόνι. Και οι δύο λέξεις έχουν από 3 συλλαβές (κομματάκια), σάκα- κότα. Και οι δύο λέξεις έχουν από 2 συλλαβές (κομματάκια), παπαρούνα- καλαμάκι, έχουν από 4 κομματάκια κ.λ.π. Τα παιδιά μπορούν να χωρίζουν τις λέξεις σε κομματάκια ή με τα δάχτυλα ή μετρώντας κυβάκια ή με παλαμάκια ή με ό,τι άλλο σκεφτείτε.
5) Μπορείτε να ξεφυλλίζετε μαζί εικονογραφημένα βιβλία και να βρίσκετε λέξεις που αρχίζουν από συγκεκριμένα φωνήματα π.χ. βρείτε λέξεις που αρχίζουν από το γράμμα α: αγελάδα, αχλάδι, αλεξίπτωτο, αρακάς, αμάξι, αλεπού κ.λ.π. Αν το παιδί δυσκολεύεται μπορείτε να του δώσετε βοήθεια, λέγοντάς του: πες μου ένα ζωάκι που αρχίζει από γ: γάτα, γουρούνι, γάιδαρος, γύπας, γεράκι κ.λ.π. Σε αυτήν την περίπτωση γράμματα που έχουν διάρκεια «εξακολουθητικά» είναι πιο εύκολα για το παιδί (σ, φ, χ, ζ, α, ε, θ..), παρά τα γράμματα που δεν έχουν διάρκεια «στιγμικά» (τ, κ, π..).
6) Δείξτε στο παιδί κάρτες με αντικείμενα και ζητήστε να βρει ποια λέξη του ζητάτε εσείς συλλαβιστά (πα-ντε-λο-νι) ή φώνημα- φώνημα (γ-α-τ-α). Για κάθε σωστή απάντηση επιβραβεύστε με ένα φασόλι. Όποιος γεμίσει πρώτος το δικό του βαζάκι με φασόλια, κερδίζει το παιχνίδι.