«Ξεκλειδώνοντας» τα μυστικά των κειμένων
Το σχολείο καλεί τους μαθητές να επιστρατεύσουν πολλές νοητικές διεργασίες και στρατηγικές, ώστε να μπορέσουν να προσεγγίσουν και να κατακτήσουν τη γνώση.
Διάφορα γνωστικά αντικείμενα, όπως η Γλώσσα, τα Μαθηματικά ή η Ιστορία και η Φυσική, απαιτούν τη χρήση τέτοιων στρατηγικών, με σκοπό την κατανόησή τους. Ιδιαίτερα οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες, οι οποίοι έχουν ανάγκη τη διαφορετική προσέγγιση των διδακτικών αντικειμένων, θα πρέπει να έχουν στο «οπλοστάσιό» τους ένα ικανό σύνολο στρατηγικών, που θα τους επιτρέπουν την όσο το δυνατόν ευκολότερη και αποτελεσματικότερη κατάκτηση της γνώσης.
Η χρησιμοποίηση μνημονικών τεχνασμάτων, όπως η ομοιοκαταληξία στα θεωρητικά μαθήματα, αλλά και η μέθοδος της σκιτσογραφίας για την κατανόηση των ορθογραφικών κανόνων, είναι μερικές από τις στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι μαθητές στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν τα διδακτικά φαινόμενα.
- Τι γίνεται όμως, όταν ανάμεσα στην κατανόηση στέκεται ένα κείμενο;
- Ποιες στρατηγικές μπορούν να εφαρμόσουν οι μαθητές τυπικής ανάπτυξης, αλλά και με Μαθησιακές Δυσκολίες, ώστε να επιτύχουν την αναγνωστική κατανόηση σε επίπεδο γραπτού λόγου ;
Ο όρος αναγνωστική κατανόηση αναφέρεται στην ικανότητα των μαθητών να εντοπίζουν τα βασικά μέρη ενός κειμένου, ώστε να είναι σε θέση να απαντούν σε ερωτήσεις που το αφορούν και τελικά να κατανοούν το νόημα του. Η αναγνωστική κατανόηση αποτελεί μέρος πολλών γνωστικών αντικειμένων, αφού μπορεί κανείς να τη συναντήσει σε πολλά μαθήματα. Από τη Γλώσσα και τα θεωρητικά μαθήματα, ως τα Μαθηματικά και τη Φυσική με τη μορφή προβλημάτων, ο λόγος εμπλέκεται στη μαθησιακή διαδικασία και καλεί τους μαθητές να εφαρμόσουν στρατηγικές για να «ξεκλειδώσουν» τα μυστικά του. Παρακάτω, μπορεί κανείς να δει τέτοιου είδους στρατηγικές.
Συγκεκριμένα, οι μαθητές που επιδιώκουν την κατανόηση ενός κειμένου μπορούν να εφαρμόσουν τις εξής στρατηγικές:
- Ανάγνωση με πρόθεση. Οι μαθητές ξέρουν τι ψάχνουν κι εστιάζουν σε συγκεκριμένα σημεία του κειμένου.
- Η πρόβλεψη για την πορεία του περιεχομένου του κειμένου πριν τη διαδικασία της ανάγνωσης. Οι μαθητές με αυτόν τον τρόπο, κρατούν ζωντανό το αναγνωστικό ενδιαφέρον τους.
- Αναζήτηση νοήματος κειμένου. Γενικές πληροφορίες από μια γρήγορη ανάγνωση ή ακόμα ο τίτλος και οι πλαγιότιτλοι ενός κειμένου, επιτρέπουν στους μαθητές να κατανοήσουν την ουσία του.
- Επιλογή ανάγνωσης συγκεκριμένων πληροφοριών με βάση τα δεδομένα των ερωτήσεων.
- Η αποσαφήνιση των άγνωστων εννοιών με βάση τα συμφραζόμενα.
- Η τεχνική των αυτοερωτήσεων. Τα παιδιά θα πρέπει να μπορούν να κάνουν ερωτήσεις σχετικές με το κείμενο, που θα τους βοηθήσουν να οδηγηθούν στην κατανόησή του.
Βιβλιογραφία:
Σπαντιδάκης, Γ., Μιχαηλίδη, Ε. (2013). Προβληματισμοί & προοπτικές για τη μάθηση και τη διδασκαλία της Γλώσσας. Αθήνα: Πεδίο.
Δημάκος Γιώργος
Παιδαγωγός