«ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ»
Πώς η εφαρμογή κάποιων απλών και βασικών τρόπων – τεχνικών μπορεί να οδηγήσει το μαθητή στη συγγραφή μιας ικανοποιητικής έκθεσης.
Η έκθεση είναι ένα πρωτεύον μάθημα που διδάσκεται στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελώντας παράλληλα αναπόσπαστο τμήμα των γραπτών Πανελλήνιων εξετάσεων για την εισαγωγή των υποψηφίων στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Το παραπάνω αποτελεί και την απόδειξη ότι ο κάθε μαθητής επιβάλλεται να είναι εξοικειωμένος με το συγκεκριμένο μάθημα και να μπορεί να αποτυπώσει σε «ένα φύλλο χαρτί» με σαφήνεια και χρησιμοποιώντας συντακτικούς, γραμματικούς και ορθογραφικούς κανόνες, τις απόψεις, τις ιδέες αλλά και τα συναισθήματα του πάνω στο θέμα το οποίο του δίδεται προς ανάπτυξη.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ;
Μία έκθεση χωρίζεται σε τρία βασικά κομμάτια τα οποία είναι ο πρόλογος, το κυρίως θέμα (ή κύριο μέρος) και ο επίλογος.
ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΒΗΜΑΤΑ-ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΕΚΘΕΣΗ.
1.Το πρώτο βήμα που απαιτείται είναι η ορθή κατανόηση του θέματος. Αρχικά πρέπει να διαβάσουμε με προσοχή την εκφώνηση και να κατανοήσουμε σε βάθος το θέμα. Έπειτα να εντοπίσουμε τη βασική έννοια σύμφωνα την οποία θα στηρίξουμε την ανάπτυξή μας καθώς και τις δευτερεύουσες, ώστε να κατανοήσουμε τα ζητούμενα.
2.Ύστερα, απαιτείται να εντοπίσουμε σε ποιο κειμενικό είδος ζητάει το θέμα να εντάξουμε το κείμενό μας (άρθρο, δοκίμιο, ομιλία επιστολή, ημερολόγιο), ώστε να ακολουθήσουμε ανάλογη δομή και να χρησιμοποιήσουμε ανάλογο ύφος και γλώσσα.
3.Στη σωστή ανάπτυξη του θέματος βοηθά πολύ η κατάστρωση ενός σχεδιαγράμματος. Όπως ένας πολιτικός μηχανικός για να χτίσει ένα οικοδόμημα χρειάζεται ένα σχέδιο έτσι κι εμείς για να γράψουμε μια σωστή έκθεση χρειαζόμαστε ένα σχεδιάγραμμα .Σ’ αυτό θα ταξινομήσουμε το υλικό μας και θα βάλουμε σε λογική σειρά τις ιδέες μας. Όταν το σχεδιάγραμμα είναι μελετημένο, τότε η έκθεση είναι πετυχημένη και χωρίς ελλείψεις.
4.Εφόσον το είδος της έκθεσης το επιτρέπει, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε επιχειρήματα προκειμένου να τεκμηριώσουμε τις απόψεις μας χωρίς να αφήνουμε νοηματικά κενά.
- Μία έκθεση επιβάλλεται να διαθέτει συνοχή. Συνοχή είναι ο τρόπος σύνδεσης των προτάσεων ,των περιόδων και των παραγράφων μεταξύ τους, ώστε να εξασφαλίζεται συνέχεια των νοημάτων στο κείμενο. Αυτή επιτυγχάνεται με:
- Συνδετικές λέξεις
- Αντωνυμίες
- Επανάληψη λέξεων-φράσεων
- Νοηματική συγγένεια (χρήση υπώνυμων-υπερώνυμων)
6.Οι παράγραφοι κρίνεται απαραίτητο να συνδέονται με τέτοιο τρόπο μεταξύ τους, ώστε η μετάβαση από τη μια στην άλλη να γίνεται ομαλά. Έτσι θα υπάρχει αλληλουχία και το κείμενο θα έχει σαφές και λογικό νόημα. Για να συνθέσουμε ένα κείμενο με αλληλουχία θα πρέπει κάθε παράγραφος να συνδέεται νοηματικά με το θέμα του κειμένου και οι ιδέες που αναπτύσσουμε να συνδέονται μεταξύ τους με χρονική(παρόν, παρελθόν, μέλλον) και λογική σχέση(π.χ. αίτιο-αποτέλεσμα).
7.Είναι αναγκαίο τα νοήματα να είναι διατυπωμένα με ακρίβεια, ώστε να μη γεννούν αμφιβολίες ή ασάφειες.
8.Επίσης, πρέπει να προσέχουμε την έκφραση και τη γλωσσική διατύπωση. Στοιχεία για τη σωστή έκφραση είναι: σωστή σύνταξη, μικρές περίοδοι ,στίξη, λιτότητα , ομοιογένεια στη γλώσσα, φυσικότητα, ακρίβεια.
- Παράλληλα, οφείλουμε να προσέχουμε την ορθογραφία και να ακολουθούμε τους ορθογραφικούς κανόνες.
10.Το ύφος και η γλώσσα που θα χρησιμοποιήσουμε εξαρτώνται από το είδος στο οποίο μας ζητείται να εντάξουμε κείμενό μας. Συγκεκριμένα:
- Δοκίμιο
Ύφος σοβαρό – γλώσσα επίσημη
- Ομιλία
ύφος και γλώσσα (επίσημο ή οικείο), ανάλογα με το ακροατήριο
- Άρθρο
ύφος ζωντανό και άμεσο- δημοσιογραφικός λόγος
- Επιστολή
ύφος και γλώσσα (επίσημο ή οικείο), ανάλογα με τον παραλήπτη
- Ημερολόγιο
ύφος προσωπικό και εξομολογητικό- γλώσσα απλή
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- «ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ», Σώτη Τριανταφύλλου, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2016.
- «ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ», Φώτιος Π. Χατζηθωμάς, Εκδόσεις Φίλιππος, Θεσσαλονίκη 1995
Επιμέλεια
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ: Κολοκυθά Νεκταρία