Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Βασικό συστατικό της λεκτικής επικοινωνίας είναι οι λέξεις. Μέσω των λέξεων οι άνθρωποι επικοινωνούν, ανταλάσσουν ιδέες κι απόψεις, αλληλεπιδρούν. Το λεξιλόγιο ξεκινά από τους πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού, και πιο συγκεκριμένα από τους 6 μήνες. Από εκεί κι έπειτα το λεξιλόγιο του παιδιού αναπτύσσεται ραγδαία κυρίως από τα πρώτα χρόνια της ζωής μέχρι το υπόλοιπο της ζωής του. Όσον αφορά τη σχολική και την προσχολική ηλικία, υπάρχουν έρευνες οι οποίες αναφέρουν ποιο είναι το επίπεδο κατάκτησης του λεξιλογίου ανάλογα με την χρονολογική ηλικία που βρίσκεται το κάθε παιδί δηλαδή ποιο είναι το λεξιλόγιο που πρέπει να γνωρίζει ένα παιδί σε κάθε ηλικιακό στάδιο για να θεωρηθεί τυπικό.
Το λεξιλόγιο είναι πολύ σημαντικό και για την εξέλιξη του παιδιού καθώς:
- προδίδει αλλά και διαμορφώνει το κοινωνικό και μορφωτικό υπόβαθρο των μαθητών, καθώς οι λέξεις που χρησιμοποιούν εκφράζουν και διαμορφώνουν την ταυτότητά τους (Stahl & Nagy 2006).
- Μέσω των λέξεων το άτομο είναι σε θέση να κατανοήσει ένα κείμενο και να έχει πρόσβαση σε χρήσιμες ή απαραίτητες πληροφορίες. (Συμεωνίδη- Αναστασιάδη Α., Βλέτση Ε., Μητσιάκη Μ).
- Όταν ένα άτομο γνωρίζει περισσότερες λέξεις, μπορεί να μιλήσει ή ακόμη και να σκεφτεί με μεγαλύτερη ακρίβεια για τον κόσμο γύρω του καθώς το λεξιλόγιο σχετίζεται με τις γνώσεις του. Για παράδειγμα, η ενασχόληση και η γνώση ενός ατόμου για κάτι συγκεκριμένο είτε αυτό πρόκειται για το επάγγελμά του, είτε για μία δραστηριότητα που κάνει, όπως για παράδειγμα είναι ο χορός ή η μουσική, αυτομάτως θέτει το άτομο σε άμεση επαφή με το αντίστοιχο λεξιλόγιο. Την ωρολογία που χρησιμοποιεί για παράδειγμα ένας γυμναστής για παράδειγμα, πολύ δύσκολα θα κατανοήσει ένας μηχανικός ή ένας ηλεκτρολόγος και το αντίστροφο.
- Υπάρχουν μεγάλες διαφορές στον αριθμό των λέξεων που γνωρίζει κάθε μαθητής (Stahl & Nagy 2006). Για παράδειγμα, σύμφωνα με την έρευνα των Hart & Risley (1995), τα παιδιά των χαμηλότερων κοινωνικά τάξεων εκτίθενται στο οικογενειακό τους περιβάλλον στις μισές λέξεις από ό,τι τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες ανώτερων κοινωνικών τάξεων. Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το παθητικό λεξιλόγιο των παιδιών που προέρχονται από προνομιούχες οικογένειες είναι πέντε φορές μεγαλύτερο από το παθητικό λεξιλόγιο των παιδιών που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα.
- H λεξιλογική γνώση λειτουργεί συσσωρευτικά. Όσο περισσότερες λέξεις γνωρίζουμε, τόσο ευκολότερα μαθαίνουμε νέες λέξεις. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από έρευνες όπως αυτή του Shefelbine (1990). Η έρευνα αυτή έδειξε ότι τα παιδιά δυσκολεύτηκαν να μαντέψουν τη σημασία άγνωστων λέξεων από το περικείμενο , διότι δεν γνώριζαν τη σημασία των λέξεων του περικειμένου. Οι αδύναμοι μαθητές αγνοούσαν τη σημασία λέξεων οι οποίες, αν ήταν γνωστές, θα μπορούσαν να τους δώσουν ενδείξεις για τη σημασία των άγνωστων λέξεων.
Με βάση τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι ο αριθμός των λέξεων που γνωρίζει ένα άτομο είναι δυνατόν να καθορίσει κατά πόσο θα είναι σε θέση να κατανοήσει μελλοντικά όχι μόνο τα κείμενα που θα συναντήσει στο δημοτικό σχολείο , στο γυμνάσιο στο λύκειο ή στο πανεπιστήμιο, αλλά και στη μετέπειτα ζωή του όπως για παράδειγμα ένα άρθρο σε μία εφημερίδα ή ένα περιοδικό που θα κληθεί να διαβάσει. Δεδομένου λοιπόν ,ότι το λεξιλόγιο είναι πολύ σημαντικό για την εξέλιξη του παιδιού θα πρέπει οι ειδικοί και κυρίως οι εκπαιδευτικοί να μην υποτιμούν την αξία του αλλά να ενημερώνονται συνεχώς και να βρίσκουν πολλούς και ποικίλλους τρόπους εκμάθησης του, περισσότερο διαδραστικούς, κάτι το οποίο θα κινήσει το ενδιαφέρον των μαθητών και θα είναι αρκετά ευχάριστο γι αυτούς.
Βιβλιογραφία:
1.Hart B. & Risley R.T. (1995). Meaningful differences in the everyday experience of young American children. Baltimore: Paul H. Brookes.
- Shefelbine J. (1990). Student factors related to variability in learning word meanings from context. Journal of Reading Behavior 22, 71–97.
- Stahl, S.A. & Nagy, W.E. (2006). Teaching Word Meanings. Mahwah, N.J.: Erlbaum
- Συμεωνίδη- Αναστασιάδη Α., Βλέτση Ε., Μητσιάκη Μ, Η ενίσχυση της λεξιλογικής ικανότητας στη γλωσσική διδασκαλία.http://www.diapolis.auth.gr/epimorfotiko_uliko/index.php/2014-09-06-09-18-43/2014-09-06-09-34-09/36-b4-anastasiad?showall=1
5.Ευθυμίου Α.(2013), Η Διδασκαλία του Λεξιλογίου στο Δημοτικό Σχολείο, Θεωρία και Εφαρμογές, Εκδόσεις Επίκεντρο Α.Ε.
Μπούγα Παναγιώτα
Λογοθεραπεύτρια