Ο αυτισμός είναι μία αρκετά περίπλοκη διαταραχή, η οποία επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει τον κόσμο που το περιβάλλει και αλληλοεπιδρά με αυτόν. Η Αυτιστική Διαταραχή ή αυτισμός αποτελεί σοβαρή μορφή ΔΑΔ και έχει χαρακτηριστεί ως διαταραχή αυτιστικού φάσματος (spectrum disorder), που σημαίνει ότι η κλινική εικόνα του αυτισμού δεν είναι ομοιογενής αλλά κυμαίνεται από ηπιότερες μορφές (που χαρακτηρίζονται από φυσιολογική νοημοσύνη με ελάχιστα ή σε ήπια μορφή αυτιστικά στοιχεία) μέχρι βαρύτερες μορφές (παρουσία βαριάς νοητικής καθυστέρησης και πολλαπλά αυτιστικά στοιχεία). Ο αυτισμός αποτελεί μία σοβαρή και εκτεταμένη (ή διάχυτη) διαταραχή της ανάπτυξης. Ο όρος εκτεταμένη (ή διάχυτη) αναφέρεται στη σύνθετη φύση της διαταραχής, καθώς επηρεάζει τρεις αναπτυξιακές περιοχές:
- την κοινωνική αλληλεπίδραση,
- την επικοινωνία
- τη φαντασία/συμβολικό παιχνίδι
Η επιστημονική κοινότητα και οι ειδικοί που ασχολούνται με την εκπαίδευση και τα θεραπευτικά προγράμματα των παιδιών με ΔΑΔ δηλώνουν ότι δεν υπάρχουν αποκλειστικές μέθοδοι που επιλύουν παντός είδους προβλήματα που σχετίζονται με τις ΔΑΔ. Υπάρχουν όμως προϋποθέσεις που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα των διαφόρων προγραμμάτων παρέμβασης και αφορούν τον προσδιορισμό των ισχυρών στοιχείων (δυνατότητες) και των δυσκολιών των παιδιών με αυτισμό, τη διαδικασία του προσδιορισμού για τον τρόπο μάθησης και το περιβάλλον μάθησης.
Στο χώρο μας ακολουθείται αυτή η αρχή και εφαρμόζονται πολλά και διαφορετικά εκπαιδευτικά προγράμματα παρέμβασης για τα παιδιά που εντάσσονται μέσα στις διαταραχές αυτιστικού φάσματος. Πιστεύουμε βαθιά ότι η ολιστική προσέγγιση, η αξιοποίηση των δυνατοτήτων των παιδιών , η δομημένη και στοχευμένη αξιοποίηση όλων των σύγχρονων και επιστημονικά τεκμηριωμένων μεθόδων παρέμβασης μπορεί να επιφέρει πολλά και θετικά αποτελέσματα στα παιδιά που βρίσκονται μέσα στο φάσμα του αυτισμού.
Εφαρμόζονται από την επιστημονική ομάδα οι ακόλουθες θεραπευτικές προσεγγίσεις :
TEACCH: Το Treatment and Education of Autistic and Related Communication handicapped Children (TEACCH) είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που ασχολείται με τη διάγνωση, την αντιμετώπιση, την επαγγελματική κατάρτιση και τη διαβίωση των ατόμων με αυτισμό. Αποτελεί δομημένη διδασκαλία, η οποία δεν περιορίζεται σε μια τεχνική ή μια μέθοδο αλλά κάνει χρήση των διαφόρων τεχνικών σε διάφορους συνδυασμούς ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου και τις αναδυόμενες ικανότητες του. Τα βασικά χαρακτηριστικά της δομημένης εκπαίδευσης αφορούν τη δόμηση του φυσικού περιβάλλοντος μάθησης, την ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων εργασίας (χώρος ανεξάρτητης εργασίας) και παράλληλα την αξιοποίηση ποικίλων οπτικών ερεθισμάτων. Με τον τρόπο αυτό το περιβάλλον γίνεται προβλέψιμο, για να βοηθήσει το παιδί με αυτισμό να το κατανοήσει και να λειτουργήσει με περισσότερη ασφάλεια.
Εφαρμοσμένη Ανάλυση της Συμπεριφοράς: Είναι μια συμπεριφορική προσέγγιση και βασίζεται στο γεγονός ότι ο αυτισμός είναι ένα σύνδρομο συμπεριφορικών ανεπαρκειών, που μπορούν να βελτιωθούν όταν αντιμετωπιστούν σε ελεγχόμενα πλαίσια. Αναφέρεται ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση στοχεύει στη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου, μέσω της ανάλυσης, της κατανόησης και της πρόβλεψης της συμπεριφοράς του. Τα προγράμματα εφαρμοσμένης ανάλυσης της συμπεριφοράς μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση ενός μεγάλου εύρους προβληματικών συμπεριφορών και δυσκολιών των παιδιών με αυτισμό, π.χ. επιθετικότητα, δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης, δεξιότητες στο παιχνίδι, δεξιότητες επικοινωνίας.
Κοινωνικές Ιστορίες: Οι κοινωνικές ιστορίες βοηθούν την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και τη δημιουργία σχέσεων με συνομηλίκους.
Θεραπεία μέσω Τεχνών:
Η παιγνιοθεραπεία βασίζεται στην ευκολία συμμετοχής των παιδιών με την παρουσία εξωτερικών στηριγμάτων και περιορισμών. Αξιοποιεί τη δημιουργία σχέσης μεταξύ παιδιού και θεραπευτή, στοιχείο πολύ σημαντικό για τα παιδιά με ΔΑΔ. Υπάρχει ποικιλία παιχνιδιών, δραστηριοτήτων και ακολουθείται η διαδοχική ένταξη σε διαφορετικές θεραπευτικές διαδικασίες. Μέσα από την παιγνιοθεραπεία καλλιεργείται το ελεύθερο παιχνίδι στο οποίο υπολείπονται τα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα και διευκολύνεται η έκφραση συναισθήματος.
Το θεατρικό παιχνίδι ως μέθοδος διδασκαλίας μπορεί να λειτουργήσει βοηθητικά στην ιδιότυπη, απρόβλεπτη συμπεριφορά των παιδιών με αυτισμό. Εκμεταλλεύεται την αυθόρμητη συμπεριφορά των παιδιών στο παιχνίδι και πραγματοποιεί τη διαδικασία επέκτασής του, ενώ παράλληλα ενισχύονται μέσω αυτής οι δεξιότητες αφήγησης και παραγωγής προφορικού λόγου. Το θέατρο και η αξιοποίηση της δραματοποίησης αποτελεί μία αποτελεσματική θεραπευτική προσέγγιση για την ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων. Το θέατρο μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα πολύτιμο εργαλείο για την ενίσχυση του πυρήνα της συναισθηματικής λειτουργίας των ατόμων που υπάγονται στο φάσμα του αυτισμού. Έχει αποδειχθεί ότι η εμπειρία σε τέτοιες δράσεις ευνοεί την ενσυναίσθηση σε παιδιά με ΔΑΔ.
Εκπαιδευτικά Προγράμματα με Νέες Τεχνολογίες: Οι νεότερες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις στην εκπαίδευση των παιδιών με αυτισμό συνδυάζονται με την ένταξη των πολυμέσων και των Νέων Τεχνολογιών. Οι έρευνες που έχουν γίνει αναφέρουν ότι τα άτομα με αυτισμό όταν αλληλοεπιδρούν με τους υπολογιστές αισθάνονται ασφάλεια, αφού τους παρέχεται ένα ελεγχόμενο περιβάλλον που δεν έχει τις ίδιες απαιτήσεις με τη συναναστροφή με τα άλλα άτομα.