Η συμβουλευτική γονέων είναι η συνεργασία των γονέων με έναν ψυχολόγο με σκοπό να βοηθήσουν στην αναγνώριση και τη διαχείριση των δυσκολιών του παιδιού τους έτσι ώστε να βελτιωθεί η ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του παιδιού και κατά συνέπεια η συμπεριφορά του.

Η συμβουλευτική μπορεί να φανεί χρήσιμη στους γονείς βοηθώντας τους να αποδεχτούν το παιδί τους και να το στηρίξουν σε μια δύσκολη φάση, δίνοντας έμφαση και σε άλλες πλευρές, της προσωπικότητας του και της ζωής του.

Η φτωχή επένδυση στη σχολική μάθηση, η έλλειψη ικανοποιητικών κοινωνικών σχέσεων, κάποια προβλήματα συμπεριφοράς σχετίζονται συχνά με αυτό που ονομάζουμε «συναισθηματική ανωριμότητα του παιδιού». Με τους κατάλληλους χειρισμούς, ο πατέρας και η μητέρα μπορούν να ενθαρρύνουν έμπρακτα το παιδί τους να ωριμάσει συναισθηματικά, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει τις απογοητεύσεις, τις ματαιώσεις της καθημερινότητας και να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτονομία.

Η συμβουλευτική γονέων έχει στόχο να ενδυναμώσει το ρόλο κάθε γονέα ώστε ο ίδιος να είναι σε θέση να βοηθήσει το παιδί να ωριμάσει συναισθηματικά και να αυτονομηθεί.

Η συμβουλευτική γονέων απευθύνεται σε γονείς όλων των ηλικιών, και τα πιο συχνά θέματα που αναφέρονται είναι:

• Διαζύγιο, απώλεια,
• πένθος,
• προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών στο σπίτι ή το σχολείο,
• δυσκολίες σχολικής προσαρμογής,
• μαθησιακές δυσκολίες και
• διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας,
• συναισθηματικά προβλήματα των παιδιών,
• οργανικά προβλήματα κ.α.

Οι συνεδρίες μπορούν να πραγματοποιούνται μόνο με τους γονείς ή το γονέα/κηδεμόνα, ή να πραγματοποιούνται παράλληλα με την ατομική θεραπεία του παιδιού. Η συχνότητα των συνεδριών καθορίζεται κατόπιν συνεννόησης αλλά και αναγνώρισης των ειδικών αναγκών κάθε οικογένειας.

Η ψυχοεκπαίδευση της οικογένειας είναι ένα ψυχοθεραπευτικό μοντέλο που απευθύνεται σε οικογένειες που έχουν κάποιο μέλος με χρόνια ψυχική και αναπτυξιακή διαταραχή. Φιλοσοφία της παρέμβασης είναι το δικαίωμα της γνώσης και της ενημέρωσης των ατόμων και της οικογένειας, αλλά και η ορθή αξιοποίηση αυτής της γνώσης. Η ψυχοεκπαίδευση της οικογένειας εφαρμόζεται σε οικογένειες που κάποιο μέλος πάσχει από διαταραχές όπως ψύχωση, διπολική διαταραχή, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διαταραχές πρόσληψης τροφής, ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αυτισμός, αναπτυξιακές διαταραχές κ.α.

Στόχοι της θεραπείας:

• Η ενημέρωση της οικογένειας για τη διαταραχή, τη φύση, τα αίτιά της, την πορεία και την πρόγνωσή της.
• Η ενημέρωση για την φαρμακοθεραπεία.
• Η ενίσχυση των δεξιοτήτων επικοινωνίας της οικογένειας, ώστε να μειωθεί το στρες μέσα στην οικογένεια και να βελτιωθούν οι σχέσεις μεταξύ των μελών.
• Η δόμηση ενός υποστηρικτικού δικτύου γύρω από την οικογένεια, αλλά και από το άτομο που νοσεί ώστε να αντιμετωπιστεί η κοινωνική απομόνωση που ενδεχομένως να βιώνουν.
• Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του ατόμου που παρουσιάζει την ειδική εκπαιδευτική ανάγκη.

Συχνότητα συναντήσεων : Η συχνότητα των συναντήσεων ορίζεται με βάση τις ανάγκες της κάθε οικογένειας και των μελών της. Από τη θεραπευτική ομάδα προτείνεται η καλύτερη οργάνωση της ψυχοεκπαίδευσης.

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου κρίνεται απαραίτητη η ατομική ψυχοθεραπεία με σκοπό το παιδί ή ο έφηβος να ανακουφιστεί από συναισθήματα θλίψης και άγχους, να επεξεργαστεί συγκρουσιακά θέματα που τον απασχολούν και να διευκολυνθεί η ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη.

Ο τύπος της θεραπείας είναι υποστηρικτική ψυχοθεραπεία ψυχαναλυτική , γνωσιακή- συμπεριοφορική προσέγγιση. Οι τεχνικές της ψυχοθεραπείας του παιδιού διαφέρουν από αυτές της ψυχοθεραπείας των ενηλίκων κυρίως ως προς το ότι τα παιδί κοινοποιεί τι σκέψεις και τα συναισθήματα του με διαφορετικό τρόπο. Χρησιμοποιεί πολύ λιγότερους λεκτικούς συνειρμούς και εκφράζεται πιο αυθόρμητα με το παιχνίδι. Από τις πιο διαδεδομένες τεχνικές στην ψυχοθεραπεία των παιδιών είναι το παιχνίδι. Το παιχνίδι δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να εκφράσει ελεύθερα τα συναισθήματα του (πχ. μια κούκλα, μικρές ανθρώπινες φιγούρες, άγρια και κατοικίδια ζώα, αυτοκίνητα, μικροί κύβοι, σπίτια, φράχτες, κ.α.).

Παρατηρώντας το ελεύθερο παιχνίδι μπορεί ο θεραπευτής να συλλάβει τις διεργασίες του ασυνείδητου του παιδιού. Η ζωγραφική επίσης αξιοποιείται στην ψυχοθεραπεία των παιδιών. Το παιδί έχει στη διάθεση του μολύβια, μαρκαδόρους, μπογιές και πινέλα, πλαστελίνη, χαρτιά για να χρησιμοποιήσει και να εκφραστεί με ποικίλους τρόπους. Δεν δίνονται στο παιδί για να περάσει ευχάριστα την ώρα του αλλά πρωτίστως αποσκοπούν στο να προσφέρουν στο παιδί ένα είδος λεξιλογίου. Πολύ διαδεδομένες τεχνικές είναι το παιχνίδι ρόλων και η καθοδηγούμενη φαντασία, όπου στο ασφαλές πλαίσιο της συνεδρίας το παιδί δοκιμάζει σενάρια που το δυσκολεύουν, για να αποφορτιστεί και για να πειραματιστεί με νέες, λειτουργικές συμπεριφορές.

Συχνότητα : Η συχνότητα των συνεδριών συνήθως είναι 1 φορά την εβδομάδα, την ίδια μέρα και ώρα, και η διάρκεια της συνεδρίας είναι 45-60 λεπτά. Μπορεί οι συνεδρίες να γίνονται και ανά 15 ημέρες ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού ή εφήβου , η συχνότητα διαμορφώνεται με βάση την εξελικτική πορεία του κάθε περιστατικού.

Το Ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα αποσκοπεί στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων κοινωνικής συμπεριφοράς και ικανότητας προσαρμογής του παιδιού σε κοινωνικές καταστάσεις, την μείωση συναισθηματικών παραγόντων που επιβαρύνουν το παιδί (επιθετικότητα, άγχος, απόσυρση κλπ),την ανάπτυξη δεξιοτήτων παιχνιδιού και την επιβοήθηση του παιδιού να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητές του και να τις γενικεύσει. Αφορά παιδιά ηλικιών προσχολικής, σχολικής ηλικίας, εφήβους αλλά και ενήλικες.

Η ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση περιλαμβάνει τις αρχές της Ψυχολογικής υποστήριξης, σε συνδυασμό με κομμάτια της Ειδικής Αγωγής. Ασχολείται με την υποστήριξη του παιδιού με πρωτογενείς ή συνοδές διαταραχές στο συναίσθημα και στην συμπεριφορά . Επικεντρώνεται στην ικανότητα εστίασης προσοχής σε συγκεκριμένα θέματα, διατύπωσης και ανάπτυξης απόψεων , στις κοινωνικές δεξιότητες και στην ευελιξία προσαρμογής σε νέα δεδομένα. Καλλιεργεί και αναπτύσσει δεξιότητες επικοινωνίας και συνομιλίας, ανάληψης πρωτοβουλιών, ρόλων και υποχρεώσεων, την κριτική ικανότητα, το τρόπο σκέψης και οργάνωσης ιδεών, την κατανόηση αιτίας – αποτελέσματος – συνέπειας πράξεων, τη φαντασία και δημιουργικότητα. Παράλληλα, στη στοχοθεσία του ψυχοπαιδαγωγικού προγράμματος είναι η δυνατότητα ελέγχου παρορμήσεων, άγχους και απόσυρσης η ενίσχυση των επιπέδων συγκέντρωσης, , η ικανότητα αυτοκριτικής και το αυτοσυναίσθημα, η έκφραση με τους κατάλληλους υπό συνθήκες τρόπους, η συναισθηματική ψυχοεκπαίδευση και οι μηχανισμοί αντιμετώπισης προβλημάτων.

Μέσω όλων των παραπάνω ενθαρρύνεται η ψυχοκοινωνική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού, δίνεται η δυνατότητα να τονωθεί η αυτοπεποίθησή του και να δομηθεί μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Το ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά με ΔΕΠ-Υ , αναπτυξιακές διαταραχές (ΔΑΦ), νοητική υστέρηση ή χαμηλό νοητικό δυναμικό, καθώς και σε παιδιά και εφήβους που παρουσιάζουν σύνθετες, γνωστικές και συναισθηματικές δυσκολίες.

Συχνότητα: Η συχνότητα των συναντήσεων διαμορφώνεται σε συνδυασμό με το πρόγραμμα Ειδικής Διαπαιδαγώγησης που ακολουθούν οι μαθητές.

Οι Ομάδες Γονέων ξεκίνησαν για να υποστηρίξουν τους γονείς στον δύσκολο ρόλο τους. Ο ρόλος του γονιού είναι μοναδικός, ίσως ο πιο σημαντικός ρόλος που αναλαμβάνει κάποιος. Ένας ρόλος ωστόσο με προκλήσεις και απαιτήσεις, καθώς η ανατροφή του παιδιού χρειάζεται εκτός από το ένστικτο και γνώσεις. Οι μελέτες της ψυχολογίας εδώ και πολλά χρόνια έχουν οδηγήσει στη διαπίστωση ότι η προσωπικότητα του παιδιού διαμορφώνεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Παλαιότερα υποστηριζόταν ότι τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής του παιδιού είναι τα πιο κρίσιμα. Σήμερα θεωρούμε ότι οι βάσεις διαμορφώνονται τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού, δηλαδή τα χρόνια που το παιδί συνήθως μεγαλώνει στο σπίτι, με τους γονείς του ως μόνους υπεύθυνους για την ανατροφή του.

Η οικογένεια, ως το πιο σημαντικό πλαίσιο παροχής ασφάλειας και σταθερότητας στο παιδί, χρειάζεται υποστήριξη και καθοδήγηση, ώστε να είναι σε θέση να εφοδιάσει το παιδί με τα κατάλληλα εφόδια για ψυχική υγεία και να το βοηθήσει να αναπτυχθεί με τον καλύτερο τρόπο.

Σύμφωνα με την UNESCO, οι γονείς είναι παιδαγωγοί αναντικατάστατοι, οι βασικοί υπεύθυνοι για την ανατροφή του παιδιού τους. Μα την ίδια ώρα είναι απροετοίμαστοι για τον πολύ υπεύθυνο ρόλο τους και μάλιστα στη σημερινή εποχή που αφενός βάλλονται από υπερπληροφόρηση και παραπληροφόρηση, αφετέρου ο θεσμός της οικογένειας αλλάζει και μετασχηματίζεται με γοργούς ρυθμούς.

ΣΚΟΠΟΣ των Ομάδων Γονέων είναι:

α) η στήριξη του θεσμού της οικογένειας, αναντικατάστατου πλαισίου σταθερότητας και ασφάλειας

β) η προστασία της ψυχικής υγείας ανήλικων και ενήλικων ατόμων μέσα στο σύστημα της οικογένειας. Οι Ομάδες Γονέων στοχεύουν κυρίως στην ΠΡΟΛΗΨΗ.

Η δράση τους κινείται σε δύο άξονες: την ενημέρωση και τη διαμόρφωση-διαφοροποίηση, η μία στενά συνδεδεμένη με την άλλη.

Στο Κέντρο «Εξέλιξη» με εξειδικευμένους ψυχολόγους στη Συμβουλευτική Ψυχολογία, καθώς και στις Ομάδες Γονέων θα οργανωθούν 3 διαφορετικές ομάδες γονέων για να καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ηλικιών καθώς και αναγκών . Συγκεκριμένα θα λειτουργήσουν 3 ομάδες των 10 συναντήσεων. Σε κάθε ομάδα η πρώτη και η τελευταία συνάντηση αφορούν στη διεργασία της ομάδας, δηλαδή άνοιγμα-κλείσιμο. Πρόκειται για κλειστές ομάδες (μέχρι 3συναντήσεις δέχονται νέα μέλη) και λειτουργούν βιωματικά.

1. Ομάδα για γονείς με παιδιά προσχολικής ηλικίας (0-5) Τετάρτη ανά 15 ημέρες και ώρες 5-7

• Από ζευγάρι, οικογένεια
• Αναπτυξιακά στάδια και προσδοκίες
• Παιδικός/βρεφονηπιακός σταθμός ή γιαγιά
• Παιδικοί φόβοι
• Διαταραχές στον ύπνο-ενούρηση
• Αναπτυξιακές Διαταραχές
• Η σημασία του παιχνιδιού και η χρήση Η/Υ
• Οι μεταβάσεις/αλλαγές στη ζωή του παιδιού και της οικογένειας (νέο αδελφάκι, μετακόμιση κλπ)

2. Ομάδα γονιών με παιδιά σχολικής ηλικίας (6-12) Τετάρτη ανά 15 ημέρες και ώρες 5-7

• Η οικογένεια στο ξεκίνημα της νέας σχολικής χρονιάς
• Συναισθήματα και ο ρόλος τους στη ζωή του παιδιού και της οικογένειας
• Επικοινωνία στην οικογένεια
• Ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης
• Όρια
• Μαθησιακές Δυσκολίες
• Σχέσεις μεταξύ αδελφών
• Ελεύθερος χρόνος/ Χρήση ηλεκτρονικών μέσων και διαδίκτυο
• Πένθος και αποχωρισμοί

3 . Ομάδα γονιών με παιδιά στην εφηβεία (12-18) Δευτέρα ανά 15 ημέρες 5-7

• Εφηβεία: τα βιολογικά και ψυχοσυναισθηματικά χαρακτηριστικά της
• Επικοινωνία και σχέσεις στην οικογένεια
• Αυτοεκτίμηση, διεργασίες ανεξαρτητοποίησης
• Όρια, επίλυση συγκρούσεων
• Ελεύθερος χρόνος/ χρήση ηλεκτρονικών μέσων και διαδίκτυο
• Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση
• Ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές της εφηβείας
• Πρόληψη και εξαρτήσεις

Κόστος: 15 ευρώ ανά συνάντηση

Ημερομηνία Έναρξης: Οκτώβριος 2016

Το συμπεριφοριστικό πρόγραμμα εκπαίδευσης γονέων έχει μια μεγάλη και επιτυχημένη ιστορία όσον αφορά στη θεραπεία της ΔΕΠΥ, της εναντιωματικής προκλητικής συμπεριφοράς και της διαταραχής της διαγωγής. Αποτελεί την πλέον αποτελεσματική θεραπεία μετά την φαρμακοθεραπεία.

Η ψυχοεκπαίδευση γονέων (parent training: ΡΤ) επιδιώκει την άμεση εργασία με τους γονείς, ώστε να τροποποιήσουν και να βελτιώσουν τις γονικές τους δεξιότητες με σκοπό τη βελτίωση των σχέσεων γονέα – παιδιού. Βασίζεται στις τεχνικές τροποποίησης της συμπεριφοράς και η δομή των προγραμμάτων είναι στη βάση εβδομαδιαίων συνεδριών, συνήθως σε ομάδες, αν και μπορούν να τροποποιηθούν ώστε να χορηγούνται και ατομικά.
Κύριοι στόχοι στα προγράμματα εκπαίδευσης γονέων είναι η εκμάθηση τεχνικών διαχείρισης και ελέγχου της συμπεριφοράς του παιδιού, η ενίσχυση της ικανότητας και αυτοπεποίθησής τους στην ανατροφή του παιδιού και η βελτίωση της σχέσης γονέων- παιδιού με τη χρήση κατάλληλων μορφών επικοινωνίας και θετικής προσοχής.

Στην ψυχοεκπαίδευση μπορούν να συμμετάσχουν γονείς παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας (μέχρι 12 ετών). Οι συναντήσεις διαρκούν 1 ώρα και 30 λεπτά και πραγματοποιούνται σε εβδομαδιαία βάση. Οι γονείς που μπορούν να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα πρέπει να είναι 8. Η ψυχοεκπαίδευση γονέων δεν είναι συμβουλευτική, αλλά μια τεχνική με σκοπό την διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού.

Κόστος: Το κόστος είναι μηνιαίο και διαμορφώνεται στα 75 ευρώ ανά μήνα.