Το θεατρικό παιχνίδι
Η προέλευση της λέξης παιχνίδι από τις λέξεις παις, παίζω, παιδεία υπογραμμίζει τη συσχέτιση του παιχνιδιού με το παιδί, τη διασκέδαση, την πνευματική καλλιέργεια και την εκπαίδευση του.
O Meckley (2002), όρισε το παιχνίδι ως μια δραστηριότητα η οποία θα πρέπει να εμπεριέχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
1) να είναι ελεύθερη επιλογή των παιδιών,
2) να κατευθύνεται από εσωτερικά κίνητρα,
3) να παρέχει ικανοποίηση και ευχαρίστηση ,
4) να εμπλέκει ενεργά τους παίκτες,
5) να είναι αυτό-κατευθυνόμενο,
6) να έχει νόημα για το παιδί.
Αρχικά, με τον όρο παιχνίδι εννοούμε το δραματικό παιχνίδι, τα παιχνίδια ρόλων, τα δημιουργικά παιχνίδια κατασκευών, τα σωματικά παιχνίδια (π.χ. δύναμης κ.ά.) τα πνευματικά παιχνίδια (παζλ, επιτραπέζια , κ.ά.) κ.λπ.. Όσο αφορά τα παιχνίδια ρόλων αντικείμενα, όπως εργαλεία, μαγειρικά σκεύη, υφάσματα κλπ βοηθούν τα παιδιά να αναπαραστήσουν σκηνές από την καθημερινότητα και να κατανοήσουν το ρόλο διαφόρων στοιχείων του περιβάλλοντός τους, όπως τα μέλη της οικογένειας, αλλά και το δικό τους ρόλο ως προς αυτά. Ενώ τα παιδιά διαδραματίζουν διάφορους ρόλους, κυρίως γονείς αλλά και ήρωες από παραμύθια και την τηλεόραση, εκφράζουν και εξωτερικεύουν διάφορα συναισθήματα που νιώθουν τη δεδομένη στιγμή. Αυτό το είδος παιχνιδιού ονομάζεται φανταστικό, δραματικό και συμβολικό παιχνίδι. Τα παιδιά κρατούν ή κατασκευάζουν αντικείμενα που αποκτούν ένα χαρακτήρα στα πλαίσια του παιχνιδιού τα παιδιά υιοθετούν διάφορους ρόλους , τους οποίους υποδύονται σε συνεργασία με τα εκάστοτε αντικείμενα, (Αντωνίου , σ.2). Σε αυτό το είδος παιχνιδιού βασίστηκε η ανάπτυξη του θεατρικού παιχνιδιού
Επιπλέον, όμως υπάρχει και η κατηγορία του αυθόρμητου παιχνιδιού . Το αυθόρμητο παιχνίδι ως δραστηριότητα αποτελεί το νόημα ή τη διαδικασία μέσα από την οποία τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο και μιλούν γι’ αυτόν . Το αυθόρμητο παιχνίδι εξελίσσεται σε διάφορα περιβάλλοντα με την αξιοποίηση διαφορετικών υλικών –αντικείμενων από το κάθε παιδί. Σε αυτό το είδος παιχνιδιού χρησιμοποιούνται εκπαιδευτικά παιχνίδια – αντικείμενα και τα υλικά που σχετίζονται με εικαστικές δραστηριότητες και κατασκευές. Τα μεγαλύτερα παιδιά συμμετέχουν κυρίως σε παιχνίδια με κανόνες, ενώ τα μικρότερα σε δημιουργικό-αυθόρμητο παιχνίδι. Παράλληλα, μέσα από το αυθόρμητο παιχνίδι διαφαίνεται ο διαφορετικός τρόπος χρήσης των που αναδεικνύει σε αρκετές περιπτώσεις διαφορές ατομικό τρόπο της σκέψης των μαθητών .(Καραδημητρίου και συν, 2012,σ.71)
Από πολλούς, επισημαίνεται , πως το παιδί με το παιχνίδι δείχνει τη σωματική, συναισθηματική και κοινωνική του εξέλιξη, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο προσπαθεί να χειριστεί την πραγματικότητα. Πρέπει να τονιστεί ότι το παιχνίδι, ως δραστηριότητα είναι κατά κύριο λόγο εθελοντική, αυθόρμητη και αυτεξούσια. Μέσω του παιχνιδιού τα παιδιά μπορούν να εξερευνήσουν τον περιβάλλοντα χώρο, να πειραματιστούν, να ανακαλύψουν προβλήματα και να προσπαθήσουν να τα λύσουν, να αξιοποιήσουν την περιέργεια και τη δημιουργικότητα τους, να κάνουν επιλογές και να προβούν σε εφαρμογή των δικών τους ιδεών με το δικό τους τρόπο και ρυθμό.(Μαχτή, 2009, σ.20) .
Τα ομαδικά παιχνίδια, που απαιτούν γρήγορες κινήσεις συμβάλλουν στη σωματική ανάπτυξη των παιδιών, ενδυναμώνοντας το νευρικό τους σύστημα, διευκολύνοντας τη λειτουργία της αναπνοής, εντείνοντας την κυκλοφορία του αίματος και επιφέροντας μία ισορροπία και χαλάρωση. Παράλληλα, τα παιδιά αποκτούν μεγαλύτερη ευκαμψία αρθρώσεων, αντοχή στην κόπωση και επιδεξιότητα (Γκαράνη, 2008 , σ.8). Επιπλέον, παίζοντας, τα παιδιά αντιλαμβάνονται το σώμα τους, τα όρια και τις δυνατότητες του. Παράλληλα, αναπτύσσουν δεξιότητες προσανατολισμού και προσαρμογής τους σώματός τους στις ανάγκες της κίνησης, αλλά και στα αντικείμενα και στα πρόσωπα που τα περιβάλλουν.(Γουργιώτου, 2008, σ. 2)
Όλες αυτές οι επιδράσεις του παιχνιδιού λειτουργούν ενοποιητικά σαν ένας ολιστικός μηχανισμός μάθησης και ανάπτυξης, αφού ως δραστηριότητα:
• Ενσωματώνει γνωστικά, συναισθηματικά και κοινωνικά ερεθίσματα.
• Παρέχει το νόημα για την πρόσληψη νέων συνδέσεων και σχέσεων μεταξύ ιδεών, εμπειριών, ικανοτήτων και γνώσεων.
• Διευκολύνει τη μάθηση εκθέτοντας τα παιδιά σε νέες εμπειρίες, δραστηριότητες και ιδέες.
Τέλος, για να επιφέρει οφέλη το παιχνίδι στα παιδιά πρέπει το περιβάλλον του παιχνιδιού και τα υλικά του παιχνιδιού να ταιριάζουν με το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού και τις ικανότητές του (Paweni / Rubovits, 2000). Σε ό,τι αφορά στα παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι απαραίτητες κάποιες προσαρμογές και τροποποιήσεις ώστε να συμμετέχουν και αυτά ισότιμα στο παιχνίδι.
Εμψυχωτική Ομάδα
Ηλιοπούλου Μάρθα
Δώρα Γιαννακοπούλου