Σχολείο και Άτομα με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες
Σχολείο και Άτομα με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες
Σχολείο για όλους
Ισότιμη εκπαίδευση
Ενσωμάτωση
Συμπερίληψη
Ένταξη
Έννοιες που ακούγονται συχνά από εκπαιδευτικούς και γονείς, που περιλαμβάνονται σε υπουργικές αποφάσεις . Η νομοθεσία υπάρχει και προβλέπει την ένταξη των μαθητών με ΕΕΑ μέσα στο σχολικό περιβάλλον, αλλά η πραγματικότητα διαφέρει από τη νομοθεσία. Τα παιδιά με ΕΕΑ ξεκινούν τη σχολική τους ζωή από διαφορετική αφετηρία σε σχέση με τους μαθητές τυπικής ανάπτυξης. Δεν έχουν πάντα τις ανάλογες υποστηρικτικές δομές για να μπορέσουν να ενσωματωθούν ουσιαστικά και αποτελεσματικά μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Ακόμα και όταν υπάρχουν οι δομές αυτές, ενδέχεται να μη λειτουργούν σωστά και αποτελεσματικά, αλλά αποσπασματικά. Οι γονείς βρίσκονται μπροστά σε μεγάλα διλήμματα για την επιλογή κατάλληλων σχολικών πλαισίων για τα παιδιά τους.
- Τι θα κάνει στο Ειδικό σχολείο ;
- Τι είναι το Τμήμα Ένταξης ;
- Πώς θα τον βοηθήσει η παράλληλη στήριξη ;
Τις απαντήσεις στα ερωτήματά τους καλούνται να δώσουν οι εκπαιδευτικοί, οι δημόσιοι φορείς αξιολόγησης και οι ειδικοί θεραπευτές. Οι υπουργικές αποφάσεις και η νομοθεσία αναφέρουν….., προβλέπουν…, παραβλέποντας πολλές φορές τον παράγοντα της ατομικότητας και τις ενδοατομικές διαφορές των παιδιών με ΕΕΑ. Είναι, ιδιαίτερα, σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι κάθε παιδί με ΕΕΑ, ακόμα και αν διαθέτει την ίδια διάγνωση, διαφέρει από κάθε άλλο παιδί. Η επιλογή του κατάλληλου σχολικού περιβάλλοντος και της ανάλογης υποστηρικτικής δομής αποτελεί πολύ βασικό παράγοντα για την καλύτερη πορεία του παιδιού.
Οι διαφορετικές σχολικές δομές προσφέρουν διαφορετικές μορφές στήριξης και υποστήριξης. Οι γονείς πρέπει να ενημερώνονται αναλυτικά για το περιεχόμενο και τον τρόπο υποστήριξης σε κάθε υποστηρικτική δομή. Η ενημέρωση και η πληροφόρηση των γονέων αποτελεί το πρώτο βήμα , αλλά δεν αρκεί. Πάνω από όλα, οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να οργανώνουν τις διαφορετικές υποστηρικτικές δομές με τέτοιο τρόπο, ώστε να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ουσιαστική ένταξη των μαθητών με ΕΕΑ. Ο ίδιος ο εκπαιδευτικός πρέπει να αναλάβει ουσιαστικά τον ρόλο του και να πιστέψει στην πραγματική ένταξη των μαθητών με ΕΕΑ. Σίγουρα, το έργο του είναι δύσκολο, γιατί πρέπει πολλές φορές να αντιμετωπίσει και την καχυποψία, τη δυσπιστία, την έλλειψη γνώσης του ευρύτερου σχολικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, την ασάφεια του εκάστοτε νομοθετικού πλαισίου, αλλά και τη δυσκαμψία του εκπαιδευτικού συστήματος.
Η Ζώνιου-Σιδέρη(2011) ορίζει την έννοια της ένταξης διατυπώνοντας πολλούς και διαφορετικούς ορισμούς προσδιορίζοντας, μάλιστα, τη διαφοροποίηση του όρου της ένταξης από αυτόν της ενσωμάτωσης. Μέσω της ένταξης επιδιώκεται η αποδοχή του παιδιού με ΕΕΑ μέσα σε ένα ήδη διαμορφωμένο περιβάλλον, ενώ μέσω της ενσωμάτωσης επιδιώκεται η ανάπτυξη κοινωνικοδυναμικών σχέσεων μέσα στην ομάδα (Τσιναρέλλης, 1993).
Ο στόχος της ένταξης και της ενσωμάτωσης μπορεί να επιτευχθεί μέσω των ενεργειών των εκπαιδευτικών. Οι πρακτικές ένταξης( Ζώνιου –Σιδέρη, 2011, Χρηστάκης, 2006) που μπορούν να ακολουθούν οι εκπαιδευτικοί (σε όποια υποστηρικτική δομή και αν βρίσκονται) βασίζονται στη γενικότερη φιλοσοφία τους απέναντι στην έννοια της ενσωμάτωσης.
- Πρώιμη παρέμβαση, η οποία απαιτεί συνέπεια, οργάνωση και διεπιστημονικότητα.
- Συμμετοχή γονέων στη μαθησιακή διαδικασία.
- Κοινά παιχνίδια και κοινός χώρος μάθησης.
- Εβδομαδιαίος προγραμματισμός.
- Ακολουθία των φάσεων διδασκαλίας.
- Συνδεδεμένες εργασίες, ατομικές και ομαδικές δραστηριότητες εξάσκησης.
- Ατομικές οδηγίες.
- Παρεμβολή ειδικών θεμάτων , όλοι δουλεύουν το ίδιο υλικό και δίνεται εμβόλιμα συμπληρωματικό, βοηθητικό υλικό.
- Επαναληπτικό πρόγραμμα.
- Ατομικός τρόπος εργασίας με βοηθητικό υλικό.
- Προσαρμοσμένο και τροποποιημένο υλικό στις ιδιαίτερες ανάγκες.
- Παρατήρηση και αξιολόγηση ατομικών μαθησιακών εξελίξεων στο πλαίσιο της ένταξης.
Οι εκπαιδευτικοί καλούνται, λοιπόν, με τη στάση τους, τις γνώσεις τους, το διδακτικό τους έργο και τη φιλοσοφία τους, γενικότερα, να κάνουν πράξη την έννοια της ένταξης και της ενσωμάτωσης. Με άλλα λόγια πρέπει να επιδιώκουν ένα σχολικό περιβάλλον που να συντελεί στην επιτυχία του παιδιού και στο βίωμα της επιτυχίας ως αποτέλεσμα των προσπαθειών του ίδιου του παιδιού!
Μάρθα Ι.Ηλιοπούλου
Ειδική Παιδαγωγός/Φιλόλογος
MA Special Education/B.T.E.C Edexcel
Μέλος Πανελλήνιας Ένωσης Ειδικών Παιδαγωγών