Θεατρικό παιχνίδι: Μάθηση και Επικοινωνία
Το θεατρικό/δραματικό παιχνίδι ορίζεται σαν ένα συμβολικό παιχνίδι κατά το οποίο το παιδί υιοθετεί για ορισμένο χρονικό διάστημα το ρόλο κάποιου άλλου προσώπου ή λειτουργεί ως διάμεσος φανταστικών πράξεων. Είναι παιχνίδι που εμπεριέχει στοιχεία αυθορμητισμού, έκφρασης, δημιουργικότητας, ομαδικότητας, ενώ παράλληλα προϋποθέτει δράση (Μιχαλοπούλου, 2010,). Κατά την ώρα του Θ. Π τα παιδιά υποδύονται με πολλή φυσικότητα διάφορους χαρακτήρες. Τα θεατρικά αντικείμενα βοηθούν και λειτουργούν σαν κίνητρα για διέγερση της φαντασίας των παιδιών. Μέσα από αυτό το παιχνίδι τα παιδιά είναι δυνατό να βρουν τον εαυτό τους, να ανακαλύψουν την προσωπικότητά τους, τους περιορισμούς τους στις διάφορες δεξιότητες όπως η ομιλία και η κίνηση.(Faureκαι συν, 1990)
Η μέθοδος του θεατρικού παιχνιδιού μέσα από τα ομαδικά προγράμματα που υλοποιείται μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη σε όλους τους αναπτυξιακούς τομείς των παιδιών. Αρχικά., οι έρευνες που μελετούν το Θ.Π στην προσχολική εκπαίδευση αναφέρονται στις θετικές επιδράσεις του, στη δυνατότητα των νηπίων να ανακαλύψουν δημιουργικές ικανότητες , να ψυχαγωγηθούν και να εκτονωθούν κινητικά κατά τη διάρκεια της μάθησης (Σωτηροπούλου-Ζορμπαλά, 2004). Ειδικότερα όμως η συμβολή του σε αυτές τις ηλικίες επικεντρώνεται σε συγκεκριμένους τομείς, όπως είναι η ψυχοκινητική και η κοινωνική ανάπτυξη. Η έρευνα της Γαλάνη (2003) ανέδειξε τη θετική επίδραση του ΘΠ στον προσανατολισμό στον χώρο (δεξί – αριστερό), καθώς και στην ικανότητα χωροχρονικής σύνθεσης (Γαλάνη, 2003). Παράλληλα, πάντως υπογραμμίζεται η συμβολή του ως μέσου αισθητικής ανάπτυξης με την αξιοποίηση παιδικής λογοτεχνίας και παραμυθιών. Η συγκεκριμένη αξιοποίηση του θεατρικού παιχνιδιού ως μεθόδου διδασκαλίας ενισχύει τη δεξιότητα των νηπίων για προφορική έκφραση των ιδεών τους που προέρχονται όμως από οργανωμένα λεκτικά σύνολα (Σωτηροπούλου-Ζορμπαλά, 2004).
Υποστηρίζεται επίσης ότι ενισχύει δεξιότητες που σχετίζονται με την ενδυνάμωση της ταυτότητας των μαθητών. Χαρακτηριστικά δηλώνουν ότι μέσα από δραστηριότητες Θ.Π βελτιώνεται η συνεργατικότητα, η αποδοχή της ετερότητας, καθώς και η αίσθηση κοινωνικής επάρκειας και αυτοαντίληψης (Παπαδόπουλος, 2007). Τα αποτελέσματα των διαφόρων προγραμμάτων εφαρμογής του Θ.Π απέδειξαν ότι το θεατρικό παιχνίδι εκμεταλλευόμενο την ιδιότητα του θεάτρου μπορεί να καλλιεργεί στους μαθητές την αποκαλούμενη πολιτισμένη ενσυναίσθηση (Παπαδόπουλος, 2006).Μέσα από τις δραστηριότητες του Θ.Π τα παιδιά μαθαίνουν να αποδέχονται και πολλές φορές να υιοθετούν μια διαφορετική οπτική γωνία , σεβόμενα τις διαφορετικές υποκειμενικές αναπαραστάσεις.
Σημαντική είναι και η συνεισφορά του θεατρικού παιχνιδιού στα παιδιά με Ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ειδικότερα, έχουν υλοποιηθεί κάποιες έρευνες που εξετάζουν την επίδραση της μεθόδου του θεατρικού παιχνιδιού σε ομάδα παιδιών με ΔΑΔ. H έρευνα που ξεκίνησε το 2010 από τη Social Emotional NeuroScience Endocrinology (SENSE) υλοποιήθηκε με την πεποίθηση ότι το θέατρο μπορεί να παράσχει ένα ιδανικό περιβάλλον για να διδάξει μια ποικιλία των βασικών δεξιοτήτων που τα παιδιά με αυτισμό συχνά στερούνται (Blythe,Joar,DanComins, Price,Ryan&Simon, 2010) μέσα από ένα ομαδικό πρόγραμμα παρέμβασης που βασίζεται στην αξιοποίηση του θεατρικού παιχνιδιού .Η πιο πρόσφατη έρευνα που συνεξετάζει θεατρικό παιχνίδι και παιδιά με ΔΑΔ υλοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2013 (O’Leary, 2013). Το πρόγραμμα , λοιπόν , διαμόρφωσε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο ο κάθε συμμετέχων δούλευε με τους άλλους, αξιοποιώντας την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία με τους ομολόγους του. Μέσα από τις δραστηριότητες (παιχνίδια- ασκήσεις) τα παιδιά μάθαιναν πώς να συμπεριφέρονται μέσα από έναν διαφορετικό χαρακτήρα που κάθε φορά υιοθετούσαν. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι δραστηριότητες που εφαρμόστηκαν ήταν αυτοσχεδιαστικές για τη δημιουργία ρουτίνας , καθώς και παιχνίδια γνωριμίας και ζεστάματος. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα θετικά και ανέδειξαν τη βελτίωση δεξιοτήτων επικοινωνίας και ειδικότερων ικανοτήτων προφορικού λόγου , ενώ τα παιδιά που συμμετείχαν ανέπτυξαν καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις (O’Leary, 2013). Γίνεται κατανοητό λοιπόν ότι η μέθοδος του θεατρικού παιχνιδιού μπορεί να συνεισφέρει αποτελεσματικά στις κοινωνικές και επικοινωνιακές ικανότητες όλων των παιδιών. Μπορεί να φανεί και αποτελεσματικό για τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Τα ομαδικά προγράμματα θεατρικού παιχνιδιού προσεγγίζουν την μάθηση και την επικοινωνία ολιστικά και τα αποτελέσματα τους είναι πολύ σημαντικά!
Μάρθα Ηλιοπούλου Ειδική παιδαγωγός/φιλόλογος